Sang chấn tâm lý sau tai nạn: Biểu hiện và những cách điều trị tốt nhất

Sang chấn tâm lý sau tai nạn là tình trạng sang chấn, tổn thương tâm lý nghiêm trọng sau khi chứng kiến hoặc trải qua những sự cố tai nạn làm ảnh hưởng đến thể xác và tinh thần. Tình trạng này thời khởi phát ở những người có tính cách yếu đuối, không có khả năng chống chọi với căng thẳng hoặc thiếu sự quan tâm của gia đình, xã hội. 

Sang chấn tâm lý được biết đến là một phản ứng cảm xúc xuất hiện khi một người phải đối diện với các sự kiện, tình huống tổn thương kinh khủng ảnh hưởng đến thể xác và tinh thần của họ. Mỗi chúng ta đều có nguy cơ trải qua sang chấn đối với bất kỳ sự kiện nào mà bản thân cho rằng nó đang đe dọa, ảnh hưởng và làm nguy hại về mặt cảm xúc, thể chất.

Khi rơi vào trạng thái sang chấn tâm lý, người bệnh sẽ phải đối diện với nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Nó có thể xảy ra ngay sau sự kiện hoặc bùng phát vào một thời điểm nhất định nào đó trong cuộc đời.

Theo đó, sang chấn tâm lý sau tai nạn cụ thể là tình trạng tổn thương tâm lý sau khi trải qua một hoặc nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng khác nhau nhau. Ví dụ như tai nạn giao thông, hỏa hoạn, điện giật,…gây ảnh hưởng về tinh thần, thể chất hoặc đe đọa đến tính mạng, tử vong. Sang chấn tâm lý nếu không sớm được điều trị sẽ gây nên nhiều tác động tiêu cực đối với sức khỏe, đời sống của bệnh nhân và có nguy cơ phát triển các rối loạn tâm thần nghiêm trọng hơn.

Biểu hiện của sang chấn tâm lý sau tai nạn

Các biểu hiện của sang chấn tâm lý sau tai nạn rất đa dạng và phong phú. Tùy vào mức độ nghiêm trọng của sang chấn mà người bệnh sẽ phải trải qua các cảm xúc tiêu cực, tồi tệ khác nhau. Phần lớn các bệnh nhân sẽ phải đối diện với cảm giác sợ hãi, lo lắng, buồn phiền, thất vọng kéo dài dai dẳng kèm theo các rối loạn về thể chất, hành vi.

Để có thể nhận biết sớm tình trạng sang chấn tâm lý sau tai nạn, bạn nên dựa vào một số biểu hiện đặc trưng như:

• Thường xuyên cảm thấy buồn bã, chán nản, tuyệt vọng, lo lắng, căng thẳng quá mức.
• Cảm xúc dần bị rối loạn và khó có thể tự kiểm soát về hành vi, lời nói của bản thân.
• Hay giật mình, bất an về mọi thứ xung quanh, nhất là các vấn đề có liên quan đến sang chấn.
• Dễ kích động, nóng nảy, quát tháo những người xung quanh dù đó chỉ là chuyện nhỏ nhặt.
• Bị ám ảnh bởi các hình ảnh, âm thanh có liên quan đến vụ tai nạn kinh hoàng.
• Nhiều người thường né tránh các hoạt động có liên quan đến sự kiện trong quá khứ. Cụ thể họ sẽ từ chối việc di chuyển bằng xe ô tô nếu đã từng chứng kiến hoặc trải qua tai nạn liên quan đến phương tiện giao thông này.
• Lo lắng, căng thẳng kéo dài gây ảnh hưởng đến khả năng tập trung, chú ý và ghi nhớ.
• Phần lớn bệnh nhân sẽ gặp phải tình trạng mất ngủ, trằn trọc không ngủ được, hay mơ gặp ác mộng, đặc biệt là các hình ảnh về vụ tai nạn.
• Xuất hiện các triệu chứng về thể chất như đau đầu, cơ thể mệt mỏi, các vấn đề về tiêu hóa, tim mạch, hơi thở,…
• Một số người sang chấn tâm lý có thể kèm theo các biểu hiện của trầm cảm, rối loạn lo âu, lạm dụng chất kích thích, chất gây nghiện,….

Tùy vào mỗi tình trạng khác nhau mà người bệnh sẽ có các triệu chứng và biểu hiện sang chấn riêng biệt. Tuy nhiên, nếu các tổn thương tâm lý không sớm được khắc phục tốt sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe và đời sống của bệnh nhân, thậm chí khiến họ hình thành các suy nghĩ tiêu cực đe dọa đến cả tính mạng.

Sang chấn tâm lý sau tai nạn ảnh hưởng ra sao?

Theo nhận định của các chuyên gia thì sang chấn tâm lý sau tai nạn là tình trạng tổn thương tâm lý nghiêm trọng và có sự ảnh hưởng đối với mọi mặt đời sống của con người. Tác động đầu tiên có thể dễ dàng nhận thấy đó chính là sự suy giảm nặng nề về mặt tinh thần, cảm xúc.

Những trường hợp rơi vào sang chấn tâm lý sau tai nạn sẽ hình thành các cảm xúc tiêu cực, rối loạn dữ dội bên trong tiềm thức. Họ thường sẽ trải qua các cung bậc cảm xúc từ lo lắng, sợ hãi, bất an cho đến buồn bã, chán nản, tuyệt vọng và mất dần sự hứng thú đối với các hoạt động của đời sống.

Theo đó, nếu các tổn thương tâm lý không sớm được khắc phục sẽ khiến cho sức khỏe tinh thần của bệnh nhân dần bị suy kiệt, thậm chí làm gia tăng nguy cơ phát triển các rối loạn tâm thần nguy hiểm như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, rối loạn lo âu,…Một số trường hợp có thể hình thành những suy nghĩ, hành vi tiêu cực, lạm dụng chất gây nghiện hoặc ngược đãi bản thân, tự sát.

Bên cạnh đó, những sự suy giảm về tinh thần sẽ kéo theo các hạn chế về thể chất. Người bệnh thường sẽ phải đối mặt với tình trạng mất ngủ kéo dài khiến cho cơ thể trở nên mệt mỏi, sức đề kháng yếu kém và dễ gặp các vấn đề về tiêu hóa, tim mạch, hô hấp,…

Với các tác động to lớn đối với tinh thần và thể chất thì bệnh nhân khó có thể duy trì tốt các sinh hoạt đời sống, chất lượng học tập và công việc sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người bệnh thường mất tập trung, suy giảm trí nhớ, hiệu suất làm việc bị giảm sút khiến cho chất lượng đời sống trở nên tiêu cực.

Cách điều trị sang chấn tâm lý sau tai nạn tốt nhất

Cùng một sự kiện, tai nạn xảy ra nhưng không phải tất cả những người chứng kiến hoặc chịu ảnh hưởng bởi nó đều sẽ xuất hiện tình trạng sang chấn tâm lý. Theo như nhận định của các chuyên gia thì sang chấn tâm lý sẽ có nguy cơ cao phát triển ở những người có tính cách yếu đuối, khả năng chịu đựng căng thẳng kém hoặc những ai thiếu hụt các kinh nghiệm trong đời sống, đặc biệt là trẻ em.

Mức độ nghiêm trọng của sang chấn tâm lý cũng sẽ khác biệt tùy vào từng tình trạng khác nhau. Do đó, việc hỗ trợ can thiệp và điều trị cũng sẽ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để đưa ra các biện pháp phù hợp, mang đến hiệu quả vượt trội nhất.

Để có thể vượt qua được giai đoạn sang chấn tâm lý, bạn cần áp dụng tốt các phương pháp hỗ trợ can thiệp sau:

1. Trị liệu tâm lý

Sang chấn tâm lý sau tai nạn gây ra những bất ổn về cảm xúc, hành vi và suy nghĩ của con người nên việc hỗ trợ trị liệu tâm lý là cần thiết và nên được áp dụng càng sớm càng tốt. Tâm lý trị liệu là phương pháp hỗ trợ bằng ngôn ngữ giao tiếp để giúp cho con người tháo gỡ tốt các khúc mắc, căng thẳng, lo lắng trong tiềm thức để dần điều chỉnh, loại bỏ các ảnh hưởng tiêu cực.

Người bệnh sẽ được gặp gỡ và trao đổi trực tiếp với chuyên gia tâm lý để chia sẻ, bày tỏ về các vấn đề của bản thân. Bằng các kinh nghiệm chuyên môn, chuyên gia sẽ khai thác rõ về nguyên nhân gây ra những sang chấn, các yếu tố tác động đến tinh thần, nhận thức của từng người bệnh để có được biện pháp can thiệp, cải thiện phù hợp.

Thông thường, đối với những trường hợp sang chấn tâm lý do tai nạn sẽ được ưu tiên áp dụng liệu pháp nhận thức và hành vi (CBT) để người bệnh dần thay đổi mô hình suy nghĩ, hành vi của họ. Bên cạnh đó, tùy vào sự đáp ứng của mỗi bệnh nhân mà chuyên gia cũng sẽ hỗ trợ can thiệp bằng nhiều liệu pháp khác nhau, ví dụ như liệu pháp tâm lý cảm giác vận động, liệu pháp cảm ứng, liệu pháp thư giãn, trải nghiệm xo-ma,….

Hiện nay có rất nhiều các cơ sở hỗ trợ can thiệp tâm lý cho người sang chấn tâm lý sau tai nạn. Trong đó, Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam là đơn vị uy tín nhận được sự đánh giá tích cực từ giới chuyên môn lẫn khách hàng trên toàn quốc.

NHC là đơn vị đi đầu trong việc ứng dụng tâm lý trị liệu chữa lành tâm bệnh bài bản, khoa học, chuyên nghiệp. Nơi đây sở hữu đội ngũ chuyên gia hàng đầu với nhiều năm kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao và luôn nhiệt huyết, tận tâm với từng khách hàng.

2. Sử dụng thuốc

Nếu các biểu hiện của sang chấn tâm lý trở nên nghiêm trọng và làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, đời sống của bệnh nhân thì sẽ được cân nhắc sử dụng thêm một số loại thuốc giúp kiểm soát hiệu quả. Các loại thuốc chống trầm cảm, thuốc bình thần, thuốc ngủ hoặc các loại vitamin, khoáng chất, bổ não sẽ được chỉ định dùng với liều lượng thích hợp đối với từng người bệnh khác nhau.

Thuốc không thể giúp loại bỏ được nguyên nhân gây sang chấn nhưng có tác dụng rất tốt trong việc kiểm soát và làm thuyên giảm các triệu chứng nguy hiểm mà nó gây ra. Đồng thời, việc dùng thuốc còn hỗ trợ người bệnh đáp ứng tốt các liệu pháp tâm lý, hạn chế nguy cơ gây biến chứng hoặc làm gia tăng khả năng phát triển các rối loạn tâm thần nguy hiểm hơn.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng bởi nó có thể gây ra một số tác dụng phụ như khô miệng, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa,…Vì thế, bệnh nhân cần phải tuân thủ đúng theo các chỉ định sử dụng của bác sĩ chuyên khoa, uống đúng thuốc, đúng liều lượng và thời gian để đảm bảo an toàn.

3. Hỗ trợ tại nhà

Bạn nên hiểu rằng bạn không thể thay đổi được những điều xảy ra trong quá khứ và tai nạn đang xảy ra, việc cần làm đó chính là chấp nhận và tìm cách khắc phục hậu quả, xây dựng đời sống lành mạnh, tích cực cho hiện tại và tương lai. Vì thế, việc xây dựng và duy trì lối sống lành mạnh là một trong các biện pháp cần phải thực hiện đối với những người đang bị sang chấn tâm lý sau tai nạn, giúp họ dần hình thành những thói qurn sinh hoạt tốt và loại bỏ hiệu quả các cảm xúc tiêu cực, tồi tệ, ám ảnh.

Vì thế, để vượt qua sang chấn thành công, người bệnh cần chú ý thực hiện một số điều sau đây:

• Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng, đảm bảo chế độ ăn uống lành mạnh và phù hợp mỗi ngày.
• Tuyệt đối không được sử dụng các loại chất kích thích, chất gây nghiện độc hại như thuốc lá, rượu bia, ma túy,…
• Tăng cường tập luyện thể thao, vận động nhẹ nhàng mỗi ngày để gia tăng sức đề kháng, cải thiện hoạt động của xương khớp và giảm stress hiệu quả.
• Dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn lành mạnh, hạn chế làm việc quá sức.
• Tìm kiếm các biện pháp thư giãn phù hợp như đọc sách, nghe nhạc, thiền định, chăm sóc thú cưng, nấu ăn, gặp gỡ bạn bè, viết nhật ký,…
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ bằng các biện pháp an toàn như sử dụng tinh dầu thơm, ngâm chân với nước ấm, thiền trước khi ngủ. Đồng thời cần hạn chế thức khuya, duy trì giấc ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng để có được một sức khỏe và tinh thần tốt nhất.
• Chủ động chia sẻ cảm xúc, khó khăn với người thân, bạn bè để giải tỏa tâm trạng tốt hơn. Đồng thời, những người bên cạnh cũng sẽ dễ dàng thấu hiểu, hỗ trợ bạn hiệu quả.

Sang chấn tâm lý sau tai nạn có thể khởi phát ở bất kỳ ai và gây ra các ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe, đời sống của bệnh nhân. Do đó, ngay khi nhận thấy các bất ổn về mặt tâm lý sau khi trải qua các vụ tại nạn tổn thương kinh hoàng thì bệnh nhân cần chủ động tiến hành thăm khám và chẩn đoán để nhận được sự hỗ trợ phù hợp của bác sĩ chuyên môn.

Có thể bạn quan tâm:

• Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD): Biểu hiện và Điều trị
• Mất Cảm Xúc, Hứng Thú Với Cuộc Sống: Nguyên nhân và điều trị
• Cảm Xúc Tiêu Cực Là Gì? Nguyên nhân, nhận biết và cách vượt qua
• Rối Loạn Suy Nghĩ là gì? Nguyên nhân, biểu hiện, chẩn đoán, điều trị