Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD): Biểu hiện và Điều trị

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) là một dạng rối loạn lo âu xảy ra sau những sự kiện có tính chất nghiêm trọng như bị cưỡng bức, lạm dụng tình dục, tai nạn nghiêm trọng… Đặc trưng của rối loạn này là hồi tưởng có tính chất thâm nhập, phản ứng né tránh đi kèm với những thay đổi về suy nghĩ, cảm xúc và phản ứng cơ thể. 

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) là gì?

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD – Post Traumatic Stress Disorder) là một rối loạn tâm thần xảy ra sau khi chứng kiến hoặc trải qua những sự kiện có tính chất khủng khiếp. Chẳng hạn như chiến tranh, tai nạn thảm khốc, hỏa hoạn, bị cưỡng bức, bắt cóc, lạm dụng tình dục trong một thời gian dài…

Thực tế, sang chấn tâm lý là nguyên nhân trực tiếp gây ra các rối loạn tâm thần. Trong đó, những sang chấn đủ mạnh mới có thể phát triển rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD). Đặc trưng của dạng rối loạn này là hồi tưởng có tính chất tái hiện, thâm nhập dẫn đến căng thẳng cùng cực, phản ứng né tránh về những đối tượng và tình huống gợi nhắc đến sự kiện.

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn còn được biết đến với những tên gọi khác như rối loạn stress sau sang chấn, hậu chấn tâm lý hay rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Vì rối loạn này gây ra sự lo lắng, căng thẳng dai dẳng nên được xếp vào nhóm rối loạn lo âu.

PTSD bắt đầu được quan tâm nhiều sau Chiến tranh Thế giới thứ II khi phần lớn các cựu chiến binh đều phải đối mặt với sự giày vò, đau khổ về mặt tâm lý. Sau này, thuật ngữ được mở rộng khi các bác sĩ nhận thấy những người bị bạo hành, cưỡng bức, suýt bị ám sát… cũng có các triệu chứng tương tự.

Nếu không được điều trị, rối loạn căng thẳng sau sang chấn gần như không thể tự hồi phục. Tỷ lệ mắc bệnh trọn đời là 9% và tỷ lệ khỏi bệnh trong vòng 12 tháng chỉ chiếm 4%. PTSD kéo dài có thể làm biến đổi nhân cách, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người bệnh.

Biểu hiện của rối loạn stress sau sang chấn

So với các rối loạn lo âu khác, rối loạn căng thẳng sau sang chấn có triệu chứng vô cùng rõ ràng. Đặc trưng của rối loạn này là những hồi tưởng có tính chất tái hiện, thâm nhập kéo dài trong ít nhất 1 tháng và xảy ra trong vòng 6 tháng sau sự kiện. Bên cạnh đó, bệnh nhân còn có phản ứng né tránh, thay đổi tâm trạng theo chiều hướng tiêu cực và đi kèm với một số phản ứng cơ thể.

Trên thực tế, sau khi trải qua những sự kiện có tính chất khủng khiếp, phản ứng sợ hãi, đau khổ, nặng nề là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, ở người bị rối loạn căng thẳng sau sang chấn, các sự kiện được tái hiện lại một cách không chủ đích, dẫn đến những cản trở đáng kể đối với mọi khía cạnh của cuộc sống.

Nhìn chung, rối loạn căng thẳng sau sang chấn có các triệu chứng điển hình sau:

Hồi tưởng ký ức có tính chất tái hiện, thâm nhập

Khác với việc nhớ lại có chủ đích, bệnh nhân PTSD hồi tưởng ký ức một cách không tự chủ. Ký ức được tái hiện có tính chất thâm nhập như đang chứng kiến lại sự kiện thêm một lần nữa. Hồi tưởng có tính chất tái hiện sẽ kéo theo các cảm xúc tiêu cực, mạnh mẽ.

Ký ức về sự kiện có thể xuất hiện trong giấc mơ hoặc hồi tưởng thông qua suy nghĩ. Điều đặc biệt là ký ức xuất hiện một cách không thể kiểm soát, có thể xảy ra trong vài phút nhưng cũng có thể xuất hiện trong hầu hết thời gian.

Các triệu chứng cụ thể bao gồm:

• Liên tục mơ về sự kiện gây sang chấn. Hình ảnh được tái hiện chân thực gây ra phản ứng sợ hãi, tim đập nhanh, căng thẳng.
• Trong các cơn hồi tưởng, bệnh nhân cảm tưởng sự kiện như đang diễn ra thêm lần nữa và gần như mất nhận thức về hoàn cảnh ở hiện tại.
• Có những phản ứng như sự kiện đang xảy ra (chẳng hạn như các cựu chiến binh thường có phản ứng ẩn náu khi có tiếng động lớn như tiếng pháo hoa, tiếng rơi vỡ…)
• Tâm lý và cơ thể trở nên căng thẳng khi nhớ về sự kiện sang chấn.
• Trẻ dưới 6 tuổi có xu hướng chơi các trò chơi diễn tả lại sự kiện.

Phản ứng tránh né

Phản ứng né tránh thường thấy ở bệnh nhân rối loạn lo âu nói chung và rối loạn căng thẳng sau sang chấn nói riêng. Khi nhớ về các sự kiện, bệnh nhân khó tránh khỏi cảm xúc mạnh mẽ, phản ứng bồn chồn, tim đập nhanh… Vì vậy, người bị PTSD thường có các phản ứng né tránh như sau:

• Cố gắng kiểm soát suy nghĩ, né tránh không nghĩ về sự kiện.
• Né tránh hầu hết các đối tượng, địa điểm, tình huống, vật dụng… có thể gợi nhắc đến về ký ức đau buồn.
• Một số người từ bỏ hoạt động, sở thích gợi nhắc đến sự kiện (chẳng hạn như một người từng yêu thích xe nhưng đã từ bỏ việc đi xe vì gặp phải tai nạn nghiêm trọng).

Thay đổi tiêu cực về suy nghĩ, cảm xúc

Ký ức được hồi tưởng một cách không tự chủ sẽ kéo theo những thay đổi tiêu cực trong cảm xúc và suy nghĩ. Bệnh nhân trở nên hung hăng, nhạy cảm, dễ gắt gỏng.

Những thay đổi tiêu cực về suy nghĩ, cảm xúc gặp ở người bị rối loạn stress sau sang chấn bao gồm:

• Quên phân ly (mất một đoạn ký ức về sự kiện gây sang chấn)
• Cảm nhận về tương lai một cách bi quan, vô vọng
• Hình thành những suy nghĩ lệch lạc về nguyên nhân, kết quả của sự kiện gây sang chấn. Bệnh nhân có thể tự đổ lỗi cho chính mình hoặc người khác. Trường hợp đổ lỗi cho người khác, một số người sẽ có phản ứng quá khích như tấn công, mạt sát hoặc lên kế hoạch trả thù.
• Có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân, gia đình và những người xung quanh.
• Xuất hiện các cảm xúc tiêu cực trong thời gian dài như xấu hổ, tội lỗi, ghê sợ, giận dữ, lo âu, căng thẳng…
• Gần như không còn quan tâm đến các hoạt động yêu thích trước đây
• Cuộc sống dường như không còn bất kỳ cảm xúc tích cực nào
• Xa cách với mọi người, kể cả những mối quan hệ thân thiết trước đây

Các triệu chứng thể chất

Ngoài các triệu chứng kể trên, rối loạn stress sau sang chấn còn gây ra những thay đổi về thể chất:

• Thường xuyên sợ hãi, giật mình khi nghe thấy âm thanh lớn
• Dễ khóc lóc
• Tâm trạng không ổn định, thiếu tính kiềm chế, hay nóng nảy, tức giận và đôi khi có hành vi hung hăng
• Cảnh giác quá mức, ánh mắt soi xét những người xung quanh và quan sát kỹ không gian vì lo sợ bị ám sát, hành hung
• Khó tập trung
• Rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, khó chìm vào giấc ngủ, thường thức giấc giữa đêm)
• Lạm dụng rượu bia, chất gây nghiện
• Đôi khi có các hành vi liều lĩnh, thiếu kiềm chế như đua xe, gây gổ, đánh nhau…
• Một số ít trường hợp xuất hiện ý nghĩ làm hại bản thân và những người xung quanh.

Những triệu chứng này phải đủ nghiêm trọng để gây ra sự đau khổ và ảnh hưởng đáng kể đến công việc, học tập, chức năng xã hội.

Nguyên nhân gây rối loạn căng thẳng sau sang chấn

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn căng thẳng sau sang chấn là do trải qua hoặc chứng kiến những sự kiện có tính chất khủng khiếp. Qua nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, các sự kiện sang chấn có thể phát triển hội chứng PTSD bao gồm:

• Tham gia chiến tranh
• Suýt chết đuối, suýt bị ám sát
• Bị tai nạn nghiêm trọng (có thể là tai nạn giao thông, hỏa hoạn, thảm họa thiên nhiên)
• Tuổi thơ bị lạm dụng, bỏ rơi
• Bị cưỡng bức, lạm dụng tình dục kéo dài
• Bị bạo lực gia đình trong một thời gian dài
• Bị đe dọa, bắt cóc, tra tấn dã man
• Mất người thân một cách đột ngột
• Bị nhốt trong không gian kín, hẹp trong thời gian dài
• Ở người có khả năng chống đỡ stress kém, PTSD có thể phát triển sau khi trải qua phẫu thuật và quá trình sinh nở không thuận lợi

Các sự kiện sang chấn có tính chất khủng khiếp được cho là nguyên nhân trực tiếp gây ra rối loạn căng thẳng sau sang chấn. Tuy nhiên, những người có khả năng điều chỉnh cảm xúc tốt gần như không phát triển hội chứng này. Vì vậy, các chuyên gia cho rằng PTSD chỉ phát triển khi có những yếu tố thuận lợi sau:

• Yếu tố di truyền: Nguy cơ phát triển rối loạn căng thẳng sau sang chấn sẽ tăng lên nếu gia đình có người từng mắc hội chứng này hoặc các dạng rối loạn lo âu khác.
• Yếu tố sinh học: Các chuyên gia nhận thấy, sự thay đổi của cấu trúc não bộ và nồng độ các chất dẫn truyền thần kinh không ổn định là điều kiện để hội chứng PTSD phát triển. Những bất thường này khiến cho não bộ không thể thích nghi, điều chỉnh sau khi trải qua các sự kiện sang chấn.
• Đặc điểm tính cách: Những người có tính cách yếu đuối, nhạy cảm, thiếu quyết đoán… dễ phát triển hội chứng PTSD hơn so với bình thường. Đây cũng là lý do nam giới ít có nguy cơ mắc bệnh hơn so với nữ giới.
• Môi trường sống: Các rối loạn lo âu nói chung và rối loạn căng thẳng sau sang chấn nói riêng thường xảy ra ở những người có môi trường sống không thuận lợi. Thường xuyên phải đối mặt với căng thẳng, áp lực, thiếu các mối quan hệ thân thiết…
• Một số yếu tố khác: Sau khi trải qua các sự kiện sang chấn, một số người gần như phục hồi hoàn toàn sau một thời gian. Tuy nhiên, cũng sẽ có những trường hợp phát triển hội chứng PTSD. Đặc biệt là khi có những yếu tố như không nhận được sự hỗ trợ của gia đình, bạn bè, tiền sử bị trầm cảm hoặc rối loạn lo âu, lạm dụng rượu, chất gây nghiện…

Trên thực tế, một số người bị rối loạn căng thẳng sau sang chấn ngay cả khi không trực tiếp trải qua sự kiện. Nhiều trường hợp chỉ chứng kiến sự kiện hoặc nhìn thấy hậu quả của sự kiện cũng có khả năng phát triển hội chứng này.

Hậu quả của rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD)

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn không thể hồi phục nếu không được điều trị. Tình trạng hồi tưởng ký ức có tính chất thâm nhập, tái hiện sẽ khiến cho chất lượng giấc ngủ và cuộc sống tuột dốc. Tinh thần trở nên căng thẳng cực độ, sợ hãi, tâm trạng không ổn định và dễ có các hành vi hung hăng.

Hội chứng PTSD khiến bệnh nhân gia tăng sự đề phòng, cảnh giác. Điều này khiến người bệnh dường như không thể thư giãn và không cảm nhận được bất kỳ cảm xúc tích cực nào. Nhiều trường hợp gần như không thể làm việc, học tập, có xu hướng tự nhốt mình trong phòng để cảm thấy an toàn.

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn không được điều trị sẽ làm biến đổi nhân cách, đặc biệt là dạng rối loạn nhân cách hoang tưởng. Tỷ lệ lạm dụng rượu bia, nghiện chất gia tăng. Nhiều bệnh nhân phát triển trầm cảm thứ phát, rối loạn hoảng sợ và một loạt vấn đề tâm lý khác.

Cuộc sống của người bệnh bị nhiễu loạn nghiêm trọng sau khi hội chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn khởi phát. Do đó, gia đình cần hỗ trợ bệnh nhân trong việc thăm khám và điều trị. Nếu không nhận được sự hỗ trợ kịp thời, một số trường hợp có thể thực hiện hành vi tự hủy hoại hoặc gây tổn thương những người xung quanh.

Chẩn đoán rối loạn căng thẳng sau sang chấn

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn chủ yếu được chẩn đoán qua tiêu chuẩn lâm sàng. Hiện tại, các bác sĩ sẽ thường sử dụng tiêu chuẩn chẩn đoán của DSM-5 hoặc ICD-10 để đưa ra chẩn đoán xác định.

Ngoài ra, bác sĩ cũng cần loại trừ các triệu chứng này không phải là kết quả của các bệnh lý khác hay sử dụng chất gây nghiện. Vì vậy, ngoài khám lâm sàng, bệnh nhân có thể phải thực hiện trắc nghiệm tâm lý, xét nghiệm máu, nước tiểu, CT, MRI não bộ để loại trừ những khả năng khác có thể xảy ra.

Điều trị rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD)

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn cần được điều trị sớm để giảm ảnh hưởng đối với chất lượng cuộc sống và sức khỏe thể chất, tinh thần. Bệnh nhân PTSD có cảm xúc bùng nổ vô cùng mạnh mẽ nên điều trị ưu tiên là tâm lý trị liệu.

Hiện nay, đã có nhiều liệu pháp tâm lý được chứng minh mang lại hiệu quả với rối loạn stress sau sang chấn. Bên cạnh đó, thuốc cũng có thể được sử dụng để cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng thể chất.

Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu là lựa chọn đầu tay cho rối loạn căng thẳng sau sang chấn. Nếu được can thiệp sớm, sức khỏe tinh thần sẽ được phục hồi nhanh chóng. Người bệnh được trang bị kỹ năng để có thể đối phó với stress và những cảm xúc tiêu cực do sự kiện sang chấn gây ra.

Các liệu pháp tâm lý được áp dụng cho người bị rối loạn căng thẳng sau sang chấn:

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Liệu pháp nhận thức hành vi là phương pháp tâm lý trị liệu phổ biến nhất hiện nay. Mục tiêu của phương pháp này là điều chỉnh nhận thức để có thể thay đổi cảm xúc và hành vi theo chiều hướng tích cực. CBT tỏ ra có hiệu quả đối với nhiều rối loạn tâm thần như rối loạn lo âu, rối loạn nhân cách, rối loạn hành vi…

Trong kỹ thuật này, chuyên viên sẽ giúp bệnh nhân hồi tưởng ký ức về sự kiện và sẽ hỗ trợ tích cực cho đến khi người bệnh có thể thích nghi, không còn cảm giác lo lắng, bồn chồn. Liệu pháp này còn được gọi là liệu pháp tiếp xúc – một trong những liệu pháp nhận thức hành vi được áp dụng rộng rãi.

Trong trường hợp bệnh nhân quá sợ hãi hoặc không muốn nhớ đến sự kiện, chuyên viên sẽ khuyến khích người bệnh tập trung vào điều mà họ sợ hãi nhất. Dần dần, nỗi sợ sẽ giảm đi đáng kể. Người bệnh có thể thay đổi phản ứng né tránh khi nhìn thấy các đối tượng, tình huống, đồ vật gợi nhắc đến sự kiện.

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) còn bao gồm các liệu pháp khác như liệu pháp tiếp xúc kéo dài (PE), liệu pháp xử lý nhận thức (CPT), liệu pháp stress tiêm chủng đào tạo (SIT), liệu pháp nhận thức (CT)… Các liệu pháp này đều giúp ích trong việc giải tỏa cảm xúc lo lắng, sợ hãi, giảm phản ứng né tránh và đề phòng quá mức.

Giải mẫn cảm chuyển động nhãn cầu và tái nhận thức (EMDR)

EMDR cũng là liệu pháp tâm lý được áp dụng cho bệnh nhân rối loạn stress sau sang chấn. Mục tiêu của liệu pháp này là giảm sự đau khổ, buồn bã liên quan đến những ký ức đau buồn. Thông qua liệu pháp EMDR, bệnh nhân rối loạn stress sau sang chấn có những cải thiện tình trạng như giảm mức độ đau khổ, buồn bã, thay đổi những suy nghĩ tiêu cực và giảm đáng kể các kích thích sinh lý.

Liệu pháp tập trung hiện tại (PCT)

Liệu pháp tập trung hiện tại (PCT) hay còn gọi là liệu pháp lấy hiện tại làm trung tâm. Liệu pháp này được thực hiện thông qua hình thức cá nhân hoặc nhóm. Trong liệu pháp PCT, chuyên gia tâm lý không tập trung vào sang chấn mà chú trọng vào hiện tại để tăng mức độ kết nối của bản thân người bệnh, giúp họ hiểu rõ hơn ảnh hưởng của PTSD đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Liệu pháp tập trung hiện tại (PCT) đưa ra những giải pháp để bệnh nhân có thể giải quyết các vấn đề đang gặp phải. Thông qua liệu pháp này, bệnh nhân có thể điều chỉnh các triệu chứng và cải thiện chức năng tâm lý – xã hội.

Tâm lý trị liệu là can thiệp có hiệu quả nhất đối với rối loạn căng thẳng sau sang chấn. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi chuyên viên thực hiện phải có kinh nghiệm, năng lực cao. Đây chính là thách thức lớn vì tâm lý trị liệu chưa thực sự phổ biến ở nước ta và số lượng chuyên viên có đủ trình độ chưa thật sự nhiều.

Điều trị bằng thuốc

Bên cạnh liệu pháp tâm lý, bệnh nhân PTSD cũng được sử dụng thuốc để điều chỉnh tâm trạng và giảm các triệu chứng tâm thần, thể chất. Tuy nhiên, thuốc chỉ có thể giải quyết cơ bản triệu chứng, không thể điều trị dứt điểm rối loạn này. Vì vậy, dù được chỉ định dùng thuốc hay không, bệnh nhân bắt buộc phải can thiệp tâm lý trị liệu.

Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị rối loạn căng thẳng sau sang chấn:

• Thuốc chống trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm, đặc biệt là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SSRIs) mang lại hiệu quả rõ rệt đối với hội chứng PTSD. Các loại thuốc được sử dụng phổ biến bao gồm Paroxetine và Sertraline. Hiện tại, SSRIs là lựa chọn đầu tiên được sử dụng trong điều trị rối loạn stress sau sang chấn.
• Thuốc kháng adrenergic: Hay thuốc chẹn alpha cũng được sử dụng trong điều trị rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Nhóm thuốc này có hiệu quả giảm các triệu chứng như bồn chồn, ác mộng, tăng cảnh giác, rối loạn giấc ngủ… Hai loại thuốc thông dụng nhất là Propranolol và Clonidine.
• Thuốc chống loạn thần: Thuốc chống loạn thần ít được sử dụng trong điều trị rối loạn stress sau chấn thương do chưa có nhiều bằng chứng rõ ràng về hiệu quả. Dù vậy, Haloperidol có thể được dùng ngắn ngày để kiểm soát hành vi gây hấn, kích động. Đặc biệt, phối hợp thuốc chống loạn thần thế hệ mới và SSRIs mang lại hiệu quả rõ rệt ở bệnh nhân PTSD.
• Thuốc điều chỉnh khí sắc: Thuốc điều chỉnh khí sắc cũng được sử dụng với SSRIs trong điều trị rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Kết hợp hai nhóm thuốc này có thể cải thiện các triệu chứng bùng nổ cảm xúc (sợ hãi, tăng cảnh giác, lo âu, đau khổ, giận dữ) và các hành vi gây hấn. Thuốc chỉnh khí sắc thường được sử dụng là Valproate hoặc Carbamazepin.
• Thuốc an thần nhóm benzodiazepin: Nhóm benzodiazepin có thể được sử dụng để giảm tình trạng lo âu, căng thẳng và các rối loạn giấc ngủ ở bệnh nhân rối loạn stress sau sang chấn. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc chưa thật sự rõ ràng trong khi tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ như lạm dụng, nghiện thuốc. Vì vậy, trên lâm sàng, benzodiazepin ít khi được chỉ định cho bệnh nhân PTSD.
• Thuốc chống co giật: Topiramate có thể được dùng cho bệnh nhân rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Loại thuốc này được chứng minh có hiệu quả trong việc hạn chế nguy cơ lạm dụng rượu ở bệnh nhân PTSD. Tuy nhiên, tác dụng phụ của thuốc tương đối nhiều nên vẫn chưa được sử dụng rộng rãi.

Liệu pháp hóa dược chỉ có thể làm giảm triệu chứng tạm thời, sau khi ngưng thuốc, triệu chứng có thể tái phát. Hơn nữa, các loại thuốc được sử dụng đều tác động đến hệ thần thần kinh trung ương nên không tránh khỏi những phản ứng không mong muốn. Thế nên hiện nay, tâm lý trị liệu vẫn là lựa chọn đầu tay khi điều trị PTSD.

Các biện pháp hỗ trợ

Người bị rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) rất cần sự hỗ trợ về mặt tinh thần. Bên cạnh đó, nâng đỡ thể trạng cũng có vai trò quan trọng trong việc gia tăng sức chống đỡ với stress. Nếu được chăm sóc đồng thời cả thể chất và tinh thần, bệnh nhân sẽ có khả năng phục hồi cao.

Các biện pháp hỗ trợ cho bệnh nhân bị rối loạn stress sau sang chấn:

• Gia đình, bạn bè cần quan tâm, bày tỏ thiện chí với bệnh nhân qua lời nói và cử chỉ. Khi cảm nhận được sự quan tâm của những người xung quanh, phản ứng đề phòng, căng thẳng sẽ thuyên giảm đáng kể.
• Hỗ trợ người bệnh xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý. Nên chế biến các món ăn mềm, dễ tiêu hóa để tránh đầy hơi và giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.
• Khuyến khích bệnh nhân tập thể dục, đặc biệt là các bộ môn giúp thư giãn tinh thần như yoga, thở khí công.
• Bệnh nhân mắc hội chứng PTSD sẽ gặp phải các vấn đề về giấc ngủ. Gia đình nên sắp xếp lại phòng ngủ và bố trí người ngủ cùng (thường là người mà bệnh nhân tin tưởng) để tạo cảm giác an toàn, tránh mất ngủ, tỉnh giấc do ác mộng.
• Có thể xin nghỉ làm, bảo lưu kết quả học tập để thuận tiện cho việc điều trị.
• Bệnh nhân nên tập thói quen viết lại những suy nghĩ, cảm xúc của bản thân. Việc giải tỏa suy nghĩ giúp giảm phần nào tâm lý căng thẳng, lo âu.
• Tránh tuyệt đối bia rượu, thuốc lá, chất gây nghiện.

Phòng ngừa hội chứng PTSD sau sang chấn tâm lý

Sau khi trải qua các sự kiện sang chấn, phản ứng sợ hãi, lo âu, đau khổ, sững sờ… là gần như không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, nếu được hỗ trợ kịp thời, tinh thần sẽ hồi phục sau một thời gian và ít có nguy cơ phát triển thành rối loạn stress sau sang chấn.

Nếu vừa trải qua sự kiện có tính chất kinh khủng, nên thực hiện các biện pháp sau để phòng ngừa hội chứng PTSD:

• Chủ động chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ với những người xung quanh. Nếu cảm thấy không thoải mái, có thể viết nhật ký để giãi bày mọi cảm xúc tiêu cực.
• Học cách suy nghĩ tích cực. Tự nhủ rằng bản thân đã làm tốt nhất có thể trong hoàn cảnh đó và sự kiện đã xảy ra không phải là lỗi của bất cứ ai. Thay vì dằn vặt, sống tích cực và có ích là cách tốt nhất để bù đắp.
• Tăng cường các hoạt động thể thao, tìm đến những hoạt động mà bản thân yêu thích… để tâm trí xao nhãng, ít hồi tưởng về sự kiện sang chấn.
• Có thể tham gia các hoạt động xã hội để không có nhiều thời gian nhớ về sự kiện đã qua. Hơn nữa, ý nghĩa từ các hoạt động này cũng sẽ đánh thức những cảm xúc tích cực, giảm bớt sự đau khổ, sợ hãi.
• Cố gắng ăn uống điều độ, ngủ đủ giấc để nâng đỡ thể trạng.
• Tìm đến chuyên gia tâm lý nếu cảm thấy cần sự hỗ trợ về mặt tinh thần.

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) gây ra những tác động tiêu cực cả về tinh thần và thể chất. Rối loạn này có xu hướng mạn tính, kéo dài trong nhiều năm. Vì vậy, bản thân người bệnh và gia đình cần trang bị kiến thức để chủ động trong điều trị. Đồng thời có kế hoạch chăm sóc phù hợp nhằm quản lý bệnh một cách hiệu quả nhất.

Tham khảo thêm:

• Hội chứng sợ không gian hẹp: Nguyên nhân, Biểu hiện và cách khắc phục
• Rối loạn lo âu xã hội (SAD): Dấu hiệu, Chẩn đoán & Hướng điều trị
• Rối loạn lo âu bệnh tật: Dấu hiệu nhận biết và Phương pháp điều trị
• Rối loạn lo âu ở trẻ: Nguyên nhân, Chẩn đoán và Hướng điều trị