9 tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu và cách khắc phục

Tác dụng phụ là điều khó tránh khỏi khi dùng thuốc rối loạn lo âu để điều trị những triệu chứng bệnh. Tuy nhiên, không phải ai cũng gặp phải những tác dụng phụ giống nhau, và mức độ nặng hay nhẹ còn tùy vào phản ứng của cơ thể với thuốc. Bài viết này sẽ cung cấp cho các bạn 10 tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu và cách khắc phục, để chúng ta biết cách xử lý nếu rơi vào một trong những trường hợp được đề cập.

9 tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu và cách khắc phục

Tác dụng phụ là những ảnh hưởng không mong muốn của thuốc đến cơ thể, bên cạnh tác dụng trị bệnh của loại thuốc đó. Những ảnh hưởng này có sự khác biệt về mức độ nặng nhẹ ở từng đối tượng tùy vào độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe, hoặc một số yếu tố đặc trưng khác. Tác dụng phụ có thể giảm nhẹ và biến mất sau một thời gian ngắn, nhưng cũng có thể trở nên nghiêm trọng và kéo dài không dứt.

Nếu tác dụng phụ không quá nghiêm trọng, bạn có thể dùng nhiều phương pháp để giảm bớt ảnh hưởng của tác dụng phụ lên cơ thể. Những triệu chứng này sẽ biến mất sau 1-2 tuần lúc cơ thể đã quen với thuốc. Tuy nhiên, nếu đã thử mọi cách nhưng tác dụng phụ ngày càng nặng nề hơn, hoặc rơi vào tình trạnh sốc thuốc thì bạn nên đến gặp bác sĩ để xin lời khuyên vì có lẽ, cơ thể bạn không phù hợp với loại thuốc điều trị rối loạn lo âu đang dùng.

Tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu nếu không được kiểm soát thì có thể gây ra những phiển toái không đáng có trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là với những người đang đi làm đi học. Vì thế để giảm thiểu đến mức thấp nhất những ảnh hưởng không mong muốn, chúng ta cần biết 9 tác dụng phụ thường gặp ở người sử dụng thuốc và cách hạn chế, cũng như cải thiện những tình trạng này một cách hiệu quả.

1. Chóng mặt và nhức đầu

Chóng mặt hay nhức đầu, đặc biệt là sau khi ngủ dậy, cũng là một trong những tác dụng phụ của thuốc cần lưu ý. Nếu bạn rơi vào tình trạng này thường xuyên thì hãy lên kế hoach nghỉ ngơi hợp lý, và đừng đột ngột thay đổi tư thế nếu không muốn tình trạng này nặng hơn. Đột ngột ngồi dậy sau khi thức giấc, hoặc đột ngột nằm xuống khi đang đứng có thể khiến bạn choáng váng do máu không kịp lưu thông lên não.

Trong trường hợp này, bạn nên dùng những loại gối mềm và có chiều cao vừa phải để nằm. Khi chuẩn bị đứng lên và nằm xuống, hãy thay đổi tư thế một cách từ từ để cơ thể kịp phản ứng. Bạn nên mở mắt một chút, rồi dần nghiêng người sang một bên, sau đó từ từ nâng cơ thể lên. Điều này giúp hạn chế tối đa khả năng bị choáng váng. Bên cạnh đó, hãy hạn chế sử dụng thiết bị điện tử để não bộ nghĩ ngơi, tránh nhìn vào màn hình điện thoại hoặc máy vi tính quá lâu.

2. Mất ngủ hoặc buồn ngủ

Một số người cảm thấy khó ngủ và trằn trọc không yên, trong khi một số khác thì lại cảm thấy mệt mỏi và buồn ngủ sau khi dùng thuốc rối loạn lo âu. Đây là tình trạng thường thấy ở người dùng thuốc do chu kỳ giấc ngủ tự nhiên bị ảnh hưởng. Ngoài ra sự khác biệt trong tình hình sức khỏe, thói quen và giờ giấc sinh hoạt của người trẻ và người lớn tuổi, cũng như đặc thù nghề nghiệp cũng có thể ảnh hưởng đến yếu tố này.

Để giải quyết vấn đề này, chúng ta có thể thảo luận với bác sĩ về việc thay đổi thời gian dùng thuốc. Nếu bạn cảm thấy uể oải và buồn ngủ sau khi uống thuốc rối loại lo âu, thì hãy uống nó vào buổi tối trước khi đi ngủ, hoặc trước giờ nghỉ ngơi để chúng ta có giấc ngủ ngon hơn. Nếu sau khi uống thuốc bạn vẫn cảm thấy tỉnh táo thì hãy dùng thuốc vào sáng sớm, hoặc sau giờ nghỉ trưa để tác dụng phụ không ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần.

Ngoài ra, điều quan trọng nhất để hạn chế ảnh hưởng này là luôn giữ thói quen sinh hoạt hợp lý, ăn ngủ đúng giờ để đồng hồ sinh học của bạn hoạt động một cách bình thường. Điều này cũng giúp bạn ghi nhớ thời gian uống thuốc tốt hơn, tránh việc bỏ lỡ liều. Ví dụ bạn duy trì việc uống thuốc trước khi đi ngủ, hoặc sáng sau khi thức dậy thì cơ thể sẽ tự hình thành “ký ức” giúp bạn có thói quen uống thuốc đúng giờ.

3. Tim đập nhanh, khó thở và co giật

Tim đập nhanh, khó thở và co giật là những tác dụng phụ nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng người sử dụng thuốc. Tình trạng này nếu không được xử lý kịp thời có nguy cơ gây tử vong cao, nên được xếp vào những tác dụng phụ cực kỳ nguy hiểm. Những phản ứng này có thể diễn ra sau một thời gian ngắn, hoặc sau 24 giờ tính từ lúc bắt đầu dùng thuốc. Trong tình huống này chúng ta không thể tự xử lý mà phải gọi cấp cứu để đưa đến bệnh viện ngay lập tức.

4. Bồn chồn và kích động

Thuốc chống lo âu có thể làm giảm những triệu chứng rối loạn lo âu khác, nhưng vẫn có khả năng khiến người dùng kích động nhẹ. Ảnh hưởng của thuốc chống lo âu đến hệ thần kinh có thể gây ra tình trạng bồn chồn. Người sử dụng thuốc sẽ có cảm giác nôn nao, lo lắng và luôn trong trạng thái không yên. Để hạn chế tình trạng này, bác sĩ có thể kê thêm thuốc an thần trong đơn để giúp người bị rối loạn lo âu bình tĩnh hơn.

Tuy nhiên dùng thuốc cũng không phải là cách giải quyết vấn đề tốt nhất. Lời khuyên dành cho những bạn rơi vào tình trạng bồn chồn là nên hạn chế thức ăn dầu mỡ, hạn chế uống cà phê, và nên nghỉ ngơi đúng giờ. Những thức ăn và thức uống chứa nhiều năng lượng và chất kích thích không tốt cho tâm trạng, và chỉ làm trầm trọng thêm những tác dụng phụ không mong muốn nên ta cần tránh xa.

Bạn cũng nên tập làm quen với thiền và yoga. Đây là những phương pháp thư giãn và rèn luyện sức khỏe phù hợp cho người rối loạn lo âu. Thiền và yoga có tác dụng điều chỉnh hơi thở, thả lỏng tinh thần và giúp rèn luyện sự tập trung. Thả mình trong không gian yên tĩnh và những bài tập nhẹ nhàng có thể giúp tâm trạng của bình tĩnh và nhẹ nhàng hơn. Chữa rối loạn lo âu bằng yoga hiện là phương pháp được sử dụng phổ biến.

5. Buồn nôn

Buồn nôn cũng là một trong những tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu thường gặp xảy ra vào thời gian đầu khi dùng thuốc. Tình trạng này khiến bạn có cảm giác nao nao và lâng lâng, cảm giác khó chịu trong bụng và tình trạng buồn nôn dữ dội dù bạn không nôn ra bất cứ thứ gì. Tình trạng buồn nôn nếu không quá nghiêm trọng có thể biến mất sau một thời gian ngắn, khi cơ thể đã quen với tác dụng của thuốc.

Để hạn chế tình trạng này, chúng ta nên uống nhiều nước và hạn chế sử dụng những thực phẩm chua cay, nhiều gia vị, nhiều dầu mỡ, hoặc các món ăn khác gây kích thích bao tử. Ăn uống thanh đạm và đúng bữa dù không thể giải quyết vấn đề buồn nôn, nhưng có thể giúp giảm nhẹ cảm giác. Ngoài ra nếu tình trạng buồn nôn nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc kê thêm thuốc để hỗ trợ.

6. Tiêu chảy và táo bón

Tình trạng tiêu chảy và táo bón xảy ra không chỉ do tác dụng phụ của thuốc ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa, mà còn do thói quen ăn uống bị thay đổi. Tình trạng tiêu chảy biểu thị cơ thể phản ứng mạnh với liều lượng thuốc đang sử dụng, hoặc do tình trạng ăn uống không hợp lý, nhiều dầu mỡ dẫn đến việc hệ tiêu hóa không làm việc tốt. Cách giải quyết tốt nhất trong trường hợp này là nói chuyện với bác sĩ để giảm liều thuốc và xây dựng chế độ ăn hợp lý hơn.

Bên cạnh đó, tình trạng táo bón cũng thường xảy ra do cơ thể bị nóng, thiếu nước và thiếu chất xơ. Chúng ta cần tăng cường uống nước nhiều hơn, và ăn nhiều rau xanh để bổ sung chất xơ giúp kích thích nhu động ruột làm việc. Chế độ ăn lành mạnh nhiều rau xanh, ít thịt và những món dầu mỡ có thể giúp cải thiện vấn đề tiêu hóa, hạn chế tiêu chảy và táo bón. Tuy nhiên nếu tình trạng này quá nghiêm trọng khiến cơ thể mất sức, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn.

7. Giảm ham muốn tình dục

Đa phần những loại thuốc điều trị rối loạn lo âu đang được sử dụng đều có ảnh hưởng nhất định đến khoái cảm tình dục của cả nam giới và nữ giới. Tác dụng phụ của thuốc gây ra tình trạng cương dương, khó hoặc lâu xuất tinh ở nam giới. Ở nữ giới, thuốc làm ảnh hưởng đến cảm xúc thăng hoa, khiến nữ giới khó đạt đến cơn cực khoái. Giảm ham muốn tình dục là tình trạng không hiếm gặp ở những người dùng thuốc trị rối loạn lo âu.

Đây là vấn đề khá tế nhị nên cần sự thông cảm và thấu hiểu của đôi bên. Để hạn chế tình trạng này, hai vợ chồng nên duy trì lối sống lành mạnh và ăn ngủ đúng giờ để tinh thần thoải mái hơn. Cả hai cũng có thể dùng âm nhạc hoặc mùi hương để khơi dậy ham muốn, điều chỉnh cảm xúc, hoặc dạo đầu chậm rãi để cơ thể dần làm quen. Muốn vượt qua tình trạng này đôi bên đều cần sự chậm rãi và kiên trì, chứ không nên nôn nóng hấp tấp.

8. Tình trạng tăng cân

Một số loại thuốc có tác dụng phụ là giữ nước trong cơ thể, do đó người sử dụng có thể lên cân bất thường, người hơi phù ra do cơ thể tích nước. Ngoài ra trong một số trường hợp khác, người dùng thuốc thay đổi thói quen ăn uống khiến lượng thức ăn tiêu thụ nhiều lên cũng làm ảnh hưởng đến cân nặng. Cách duy nhất để cải thiện tình trạng này là chúng ta cần chăm tập thể dục để các cơ săn chắc, giúp cơ thể thon gọn và khỏe mạnh hơn.

Chạy bộ, đạp xe, đánh cầu, bơi lội, nhảy dây, đi bộ nhanh,… là những môn thể thao phù hợp cho bạn trong trường hợp này. Vận động vừa phải giúp tăng cường sức khỏe, giảm cảm giác mệt mỏi và giúp các cơ săn chắc hơn, giảm bớt ảnh hưởng của tình trạng tích nước trong cơ thể. Luyện tập thể thao kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh với ức gà, cá hồi, ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, trái cây,… có thể giúp cải thiện sức khỏe.

9. Thôi thúc tự tử

Việc sử dụng thuốc trị rối loạn lo âu cho trẻ em, thanh thiếu niên dưới 25 tuổi cần được cân nhắc, và quan sát kỹ lưỡng bởi bác sĩ và người giám hộ vì nguy cơ tự tử cao. Một số loại thuốc được ghi nhận là thôi thúc suy nghĩ và hành động tự tử ở thanh thiếu niên. Đây là một trong những tác dụng phụ nguy hiểm nhất khi điều trị rối loạn lo âu tuổi dậy thì bằng thuốc, vì có thể gây thương tật vĩnh viễn, thậm chí là tử vong.

Để hạn chế tình trạng này thì cần theo dõi sát sao quá trình điều trị bằng thuốc của trẻ, và cần chú ý đến những hiểu hiện và hành động bất thường trong thời gian chữa trị. Nếu thấy trẻ có dấu hiệu tự tử, hoặc bất cứ hành động tổn thương bản thân nào, thì cần ngưng thuốc và đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Nếu để những suy nghĩ tiêu cực ngày càng trầm trọng mà không được hỗ trợ kịp thời, trẻ có thể mất mạng do tác dụng phụ của thuốc.

Làm sao để khắc phục những ảnh hưởng của thuốc?

Trong hầu hết các trường hợp, tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu là điều không thể tránh được. Vì thế chúng ta cần có thái độ tích cực khi đối diện với vấn đề và có cách xử lý phù hợp. Tùy theo tình hình sức khỏe và những ảnh hưởng của thuốc mà ta sẽ có những cách khác nhau để cải thiện tình hình. Dưới đây là những cách thông dụng bạn có thể tham khảo để chống lại những ảnh hưởng của thuốc một cách tốt hơn:

• Có thái độ tích cực: Tác dụng phụ là điều không ai mong muốn. Từ thuốc tây đến thuốc có nguồn gốc thảo dược, tất cả đều tiềm ẩn những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe người sử dụng. Tuy nhiên khi gặp phải những ảnh hưởng xấu, bạn cũng nên có thái độ tích cực khi đối mặt với vấn đề. Trạng thái tinh thần và cách giải quyết phù hợp là chìa khóa giúp bạn cải thiện tác dụng phụ của thuốc. Những người có trạng thái tinh thần tốt thường ít bị ảnh hưởng, hoặc ảnh hưởng giảm dần so với những người bi quan, mệt mỏi, và có suy nghĩ tiêu cực.
• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của thuốc: Dù là bất cứ loại thuốc nào, việc đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng đều vô cùng quan trọng. Chúng ta cần biết loại thuốc mình đang dùng có tương tác thuốc ra sao, những trường hợp nào nên tránh để không sinh ra tác dụng phụ ngoài ý muốn, và những triệu chứng mà cơ thể phải đối mặt khi dùng thuốc. Khi biết được những điều cần chú ý, chúng ta sẽ có thái độ tích cực, và cách giải quyết phù hợp hơn khi đối diện với vấn đề.
• Trao đổi với bác sĩ về tình hình: Thuốc chống lo âu chỉ được sử dụng trong những trường hợp cụ thể, bắt buộc phải có sự can thiệp của thuốc để giảm những triệu chứng lo âu. Do đó việc sử dụng thuốc phải thông qua sự đồng ý của bác sĩ, tuy nhiên nếu ảnh hưởng của thuốc đến bạn là quá lớn, bạn có thể cân nhắc trao đổi với bác sĩ để được gia giảm liều lượng hoặc đổi thuốc. Trong trường hợp tác dụng phụ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng và cuộc sống hàng ngày, bạn có thể yêu cầu ngưng thuốc.

• Cải thiện chế độ ăn uống: Chế độ dinh dưỡng luôn đóng vai trò quan trong trong việc tăng sức để kháng, và giảm bớt những ảnh hưởng tiêu cực của thuốc đến sức khỏe. Một chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ chất dinh dưỡng với đa dạng thực phẩm luôn mang đến những tác dụng thần kỳ cho sức khỏe. Những người có chế độ ăn cân bằng với nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo giàu omega-3, bông cải xanh, rau chân vịt,… thường có tình trạng sức khỏe tốt hơn, có khả năng đề kháng và chống lại tác dụng của thuôc tốt hơn. Ngoài ra, một trong những tác dụng phụ của thuốc là khiến chúng ta kén ăn và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Do đó cải thiện tình trạng ăn uống có thể giúp cải thiện những tác dụng phụ của thuốc.
• Rèn luyện sức khỏe thường xuyên: Để có được tinh thần minh mẫn, trí óc sáng suốt, sức khỏe dẻo dai thì rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên là điều kiện tiên quyết. Sức khỏe càng yếu thì những ảnh hưởng của thuốc lên cơ thể của bạn sẽ càng trầm trọng, bởi vì cơ thể không đủ khỏe để chống lại những ảnh hưởng từ bên ngoài. Do đó trong thời gian sử dụng thuốc, cần tăng cường rèn luyện thể lực bằng các môn thể thao ngoài trời, hoặc qua thiền định và yoga. Thể thao ngoài trời như bơi lội, chạy bộ, đi bộ nhanh, đá bóng, đánh cầu,… rèn luyện sức bền, khả năng ứng biến và chịu đựng. Trong khi thiền định hay yoga giúp ta loại trừ những cảm giác tiêu cực, mang đến cảm giác thoải mái và thả lỏng cho cơ thể.
• Có thời gian nghỉ ngơi phù hợp: Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao tinh thần, đảm bảo cơ thể được nghỉ ngơi sau một ngày hoạt động và làm việc căng thẳng. Ngoài ra, giấc ngủ còn đảm bảo nhịp sinh học, giúp hệ tuần hoàn hoạt động tốt hơn nhằm bảo vệ và nâng cao sức khỏe. Chính vì thế, việc ăn ngủ hợp lý, đảm bảo nghỉ ngơi 8 tiếng một ngày có tác dụng giảm thiểu những ảnh hưởng của thuốc đến cơ thể. Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi do tác dụng phụ của thuốc thì cần nghỉ ngơi nhiều hơn. Ngoài ra, nghỉ ngơi cũng giúp chúng ta có tinh thần minh mẫn để đối phó với những ảnh hưởng không mong muốn từ thuốc.

Trên đây là 9 tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu thường thấy, cũng như cách khắc phục mà bạn cần biết để bảo vệ sức khỏe và tính mạng của bản thân. Ngoài những phương pháp kể trên, bạn cũng nên tránh xa rượu bia và chất kích thích để tránh làm trầm trọng thêm tác dụng phụ của thuốc, không tạo ra những tương tác thuốc có hại, và luôn giữ sự tỉnh táo, thoải mái cho tinh thần để chống lại những ảnh hưởng xấu của rối loạn lo âu.

Có lẽ bạn quan tâm:

• Trazodone là thuốc gì? Công dụng, liều dùng và lưu ý khi sử dụng
• Rối loạn lo âu có làm tăng huyết áp không? Giải đáp từ chuyên gia
• Những bài thuốc điều trị rối loạn lo âu bằng Đông Y hiệu quả, an toàn
• Thuốc chống loạn thần Olanzapine: Công dụng & Lưu ý khi dùng