Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh: Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa

Trong rất nhiều nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng, phụ nữ là đối tượng có tỷ lệ trầm cảm cao và đặc biệt phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh lại có nhiều nguy cơ rơi vào trạng thái rối loạn tâm thần nguy hiểm này. Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh khiến người bệnh cảm thấy buồn bã, chán nản, căng thẳng, suy giảm hứng thú với các hoạt động hàng ngày và làm ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống cá nhân của người bệnh.

Trầm cảm là một vấn đề sức khỏe nguy hiểm có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, đặc biệt là giai đoạn mãn kinh, phụ nữ càng có nguy cơ rơi vào trạng thái tâm lý bất ổn này. Được biết, bất kỳ người phụ nữ nào cũng sẽ trải qua các giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh trong cuộc đời.

Đây được là là sự chuyển giao giữa thời kỳ kinh nguyệt sang mãn kinh (ngừng kinh). Trong thực tế có những người trải qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng và không gây nên quá nhiều các ảnh hưởng đối với sức khỏe hay đời sống.

Tuy nhiên cũng có không ít các trường hợp phụ nữ bị mãn kinh sớm, thời gian chuyển giao kéo dài và gây nên nhiều sự bất cập về đời sống, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần lẫn thể chất của họ. Chính vì thế mà phụ nữ trong giai đoạn này sẽ có nhiều nguy cơ mắc phải bệnh trầm cảm cùng rất nhiều các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác nếu không được chăm sóc và bảo vệ đúng cách.

Thông thường thì phụ nữ từ khoảng 40 đến 50 tuổi sẽ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh. Các chuyên gia cho biết rằng, khi ấy, hàm lượng estrogen bên trong cơ thể của họ sẽ dần thay đổi bất thường, khi thực sự bước vào thời kỳ mãn kinh thì hormone sẽ giảm nhanh chóng gây nên nhiều biến đổi về thể chất và tinh thần.

Bên cạnh đó, các yếu tố tác động từ cuộc sống, môi trường cũng có thể khiến cho phụ nữ dễ rơi vào trạng thái suy giảm nghiêm trọng về tinh thần, từ đó làm gia tăng nguy cơ bị trầm cảm. Theo nghiên cứu thì trong giai đoạn này, nếu phụ nữ phải liên tục đối diện với các căng thẳng, lo lắng quá mức thì họ sẽ rất dễ mắc bệnh trầm cảm hoặc các rối loạn tâm thần liên quan.

Dấu hiệu nhận biết trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh

Các biểu hiện của phụ nữ mãn kinh bị trầm cảm cũng khá tương tự như những tình trạng trầm cảm thông thường. Người bệnh vẫn sẽ có các biểu hiện đặc trưng về mặt cảm xúc, hay cảm thấy buồn chán, ủ rũ, sầu muộn, căng thẳng và lo lắng quá mức.

Tuy nhiên, nhiều người thường chủ quan và cho rằng đây chỉ là các biểu hiện của sự thay đổi hormone bên trong cơ thể. Khi bước vào giai đoạn mãn kinh, tinh thần và tâm lý của phụ nữ dễ trở nên nhạy cảm và kích động, khó kiểm soát.

Điều này khiến cho việc hỗ trợ phát hiện và áp dụng các biện pháp chuyên khoa để ngăn chặn gặp nhiều khó khăn hơn so với bình thường. Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh nếu cứ liên tục kéo dài sẽ gây ra rất nhiều ảnh hưởng đối với đời sống, làm suy giảm sức khỏe, cản trở công việc và các mối quan hệ lành mạnh của người bệnh.

Vì thế, việc nắm rõ các biểu hiện của trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình can thiệp và phục hồi sức khỏe người bệnh. Cụ thể một số biểu hiện điển hình và thường xuất hiện ở phụ nữ mãn kinh trầm cảm như:

• Khí sắc trầm buồn, chán nản, mệt mỏi và không có sức sống, có thể khóc lóc, suy sụp không rõ nguyên nhân.
• Giảm ham muốn và hứng thú đối với những hoạt động xảy ra xung quanh, không còn đam mê với các sở thích trước đây.
• Cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, không có năng lượng và không muốn làm bất cứ công việc gì.
• Thói quen ăn uống cũng dần bị đảo lộn, giảm cảm giác ăn ngon miệng, chán ăn, thường xuyên bỏ bữa hoặc đôi lúc thèm ăn quá mức, ăn uống liên tục gây ảnh hưởng đến cân nặng.
• Liên tục bị mất ngủ, trằn trọc không ngủ được, hay mơ gặp ác mộng về đêm, giật mình tỉnh giấc nhiều lần trong đêm hoặc thức dậy vào rất sớm nhưng không thể ngủ lại. Một số ít trường hợp cảm thấy buồn ngủ liên tục, ngủ không kiểm soát nhưng cơ thể vẫn luôn mệt mỏi, không có năng lượng.
• Có cảm giác tội lỗi, luôn oán trách bản thân và cho rằng mình là người kém cỏi, vô dụng, bất tài, không xứng đáng.
• Mất khả năng tập trung, giảm chú ý và suy giảm nghiêm trọng về trí nhớ. Người bệnh thường không chú ý được quá lâu vào bất cứ hoạt động, công việc nào, khả năng tiếp thu và xử lý thông tin cũng dần bị hạn chế. Họ cũng không thể ghi nhớ tốt về các thông tin, sự kiện quan trọng và gặp nhiều khó khăn trong việc đưa ra các lựa chọn hay quyết định đơn giản.
• Phụ nữ mãn kinh khi bị trầm cảm thường rất bi quan, họ không có niềm tin vào cuộc sống và cảm thấy bế tắc về tương lai.
• Nhiều trường hợp còn bị suy giảm ham muốn, không có hứng thú gần gũi hoặc quan hệ vợ chồng.
• Xuất hiện các triệu chứng về thể chất như đau đầu, chóng mặt, choáng váng, buồn nôn, khó tiêu hóa, rối loạn nhịp tim, đau nhức xương khớp,….
• Suy nghĩ tiêu cực, nghĩ về cái chết và có ý định thực hiện hành vi tự sát.

Bên cạnh các biểu hiện đặc trưng của trầm cảm nêu trên thì các trường hợp trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh, người bệnh còn có nhiều khả năng xuất hiện các triệu chứng riêng biệt như:

• Rối loạn tiết niệu
• Rối loạn thần kinh khiến bệnh nhân dễ đổ mồ hồi, đánh trống ngực, tim đập liên hồi.
• Rối loạn tiêu hóa
• Rối loạn vận mạch khiến phụ nữ mãn kinh thường xuyên bốc hỏa.
• Rối loạn tim mạch, xuất hiện hàng loạt các vấn đề sức khỏe liên quan đến tim.
• Các biểu hiện về thần kinh, đau nhức cơ bắp, nhức mỏi chân tay, đau vai, đau lưng,…

Ngay khi nhận thấy các biểu hiện của trầm cảm, người bệnh cần chủ động tiến hành thăm khám và chẩn đoán chính xác tại các cơ sở chuyên khoa uy tín. Bác sĩ sẽ đánh giá, thực hiện một vài bài test, xét nghiệm cần thiết để đưa ra kết luận chuẩn xác nhất, từ đó có biện pháp ngăn chặn và điều trị kịp thời cho người bệnh.

Vì sao phụ nữ mãn kinh thường bị trầm cảm?

Nguyên nhân chủ yếu khiến tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh tăng cao đó chính là trong giai đoạn này, phụ nữ phải đối mặt với rất nhiều sự thay đổi về cả thể chất lẫn tinh thần. Dựa vào các nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng, phụ nữ ở giai đoạn mãn kinh sẽ có hàm lượng nội tiết tố suy giảm nghiêm trọng. Điều này khiến họ phải chịu nhiều sự rối loạn về mặt thể chất lẫn tinh thần, dễ gây ra các vấn đề về rối loạn thần kinh, đặc biệt khi phải đối diện với các yếu tố tác động từ môi trường.

Để giúp cho quá trình điều trị trầm cảm đạt được nhiều hiệu quả, loại bỏ tận gốc các yếu tố gây hại thì bạn cần biết rõ nguyên nhân gây bệnh xuất phát từ đâu. Dưới đây là một vài lý do thường được tìm thấy ở những trường hợp trầm cảm đối với phụ nữ mãn kinh như:

• Sự thay đổi nhanh chóng và đột ngột của hàm lượng hormone estrogen bên trong cơ thể phụ nữ chính là nguyên nhân then chốt khiến họ phải đối diện với nguy cơ mắc bệnh trầm cảm ở giai đoạn mãn kinh.
• Phụ nữ mãn kinh khi phải liên tục đối diện với các áp lực công việc, tài chính, gia đình cũng có nhiều khả năng mắc phải các vấn đề sức khỏe tâm thần, điển hình là trầm cảm.
• Tỷ lệ trầm cảm cũng tăng cao đối với những trường hợp thường xuyên hút thuốc lá, nghiện bia rượu hoặc có các thói quen sinh hoạt kém lành mạnh.
• Mất ngủ kéo dài chính là một trong các yếu tố liên quan có thể làm khởi phát trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh và hầu hết các đối tượng khác nhau.
• Các sang chấn tâm lý nghiêm trọng như ly hôn, phá sản, thất nghiệp, mất người thân, bị lạm dụng tình dục, bạo hành gia đình cũng khiến cho nhiều phụ nữ rơi vào trạng thái trầm cảm, nhất là giai đoạn mãn kinh.
• Người có tiền sử mắc bệnh trầm cảm sẽ dễ bị trầm cảm khi bước vào giai đoạn nhạy cảm này.
• Phụ nữ tiền mãn kinh thường cảm thấy lo lắng về sức khỏe, tuổi già, sợ cơ thể bị lão hóa nhanh chóng nên dễ có những suy nghĩ tiêu cực, bi quan.
• Thiếu sự quan tâm, chăm sóc và chia sẻ của những người thân bên cạnh cũng chính là lý do khiến nhiều người rơi vào trạng thái trầm cảm.
• Các thói quen sinh hoạt kém lành mạnh như ăn uống không đều độ, lười vận động, nghiện điện thoại,….cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh hoặc nhiều đối tượng khác.
• Phụ nữ mãn kinh có cuộc sống không hạnh phúc, vợ chồng thường xuyên mâu thuẫn, con cái xa nhà hoặc không có con, đời sống kinh tế khó khăn cũng có khả năng bị trầm cảm hơn so với thông thường.

Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh có thể khởi phát bởi rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc có thể phát hiện và tìm ra nguyên nhân trong giai đoạn sớm sẽ giúp ích rất nhiều cho việc phục hồi sức khỏe người bệnh, loại bỏ tận gốc các yếu tố gây trầm cảm.

Cách điều trị trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh

Hiện nay có rất nhiều phương pháp được đánh giá tốt về mức độ hiệu quả và an toàn đối với việc điều trị cho các trường hợp trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh. Tuy nhiên, cũng cần xem xét kỹ lưỡng về tình trạng của mỗi người bệnh mà các bác sĩ chuyên khoa mới có thể tiến hành lựa chọn và áp dụng tốt các biện pháp can thiệp hiệu quả.

Bệnh nhân cần phải được thăm khám và chẩn đoán sức khỏe tại các bệnh viện hoặc cơ sở chuyên khoa uy tín. Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám tổng quát, khai thác về các triệu chứng bệnh, tìm hiểu về tiền sử bệnh của gia đình và cá nhân. Đồng thời cũng sẽ tiến hành một vài bài test trắc nghiệm cùng với các xét nghiệm cần thiết để đưa ra được kết luận chính xác nhất.

Sau khi xác định được rõ mức độ bệnh của mỗi trường hợp thì bác sĩ sẽ gặp gỡ để tư vấn trực tiếp cho bệnh nhân hoặc người nhà của họ về các biện pháp can thiệp cũng như phác đồ cần phải điều trị. Đối với những trường hợp phụ nữ mãn kinh bị trầm cảm, chuyên gia sẽ cân nhắc để áp dụng tốt các biện pháp can thiệp sau đây:

1. Trị liệu tâm lý

Trong những năm trở lại đây, tâm lý trị liệu đã và đang trở thành một trong các phương pháp hàng đầu được áp dụng phổ biến đối với hầu hết các trường hợp mắc bệnh trầm cảm nói riêng và các rối loạn tâm thần nói chung. Biện pháp can thiệp này hoàn toàn không sử dụng đến thuốc điều trị nên đảm bảo an toàn tuyệt đối, không gây tác dụng phụ hoặc các biến chứng nghiêm trọng về sau.

Thông thường, chuyên gia tâm lý hoặc nhà trị liệu sẽ sử dụng ngôn ngữ là công cụ chủ yếu để khai thác sâu vào tiềm thức của người bệnh, giúp họ hiểu rõ bản thân và dễ dàng điều chỉnh cảm xúc, hành vi của chính mình. Tâm lý trị liệu còn hỗ trợ người bệnh rèn luyện tốt các kỹ năng cần thiết để đối mặt và vượt qua những khó khăn, căng thẳng trong cuộc sống, giúp họ hạn chế nguy cơ tái phát trong tương lai.

Tùy thuộc vào mức độ đáp ứng của mỗi người bệnh mà chuyên gia tâm lý có thể áp dụng và kết hợp nhiều liệu pháp can thiệp khác nhau. Cụ thể như liệu pháp nhận thức và hành vi, liệu pháp cá nhân, liệu pháp thôi miên, liệu pháp gia đình, liệu pháp nhóm,…

Người bệnh trầm cảm sau khi được áp dụng trị liệu tâm lý sẽ dần phục hồi tốt về trạng thái tinh thần, tháo gỡ hoàn toàn các vướng mắc trong lòng, loại bỏ nguyên nhân gốc rễ gây bệnh. Đồng thời, người bệnh cũng sẽ cảm nhận rõ hơn về niềm hạnh phúc, sự vui sướng của cuộc sống, biết cách đặt mục tiêu và hoàn thành các lý tưởng của chính mình.

2. Sử dụng liệu pháp thay thế estrogen

Như đã chia sẻ, sự suy giảm mạnh của hàm lượng hormone estrogen chính là nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh. Theo đó, các chuyên gia cho biết rằng, việc sử dụng liệu pháp thay thế estrogen có thể giúp kiểm soát và làm thuyên giảm tốt các triệu chứng của bệnh, giúp người bệnh hạn chế các ảnh hưởng về cảm xúc, hành vi trong giai đoạn nhạy cảm này.

Liệu pháp này sẽ được chỉ định áp dụng bằng đường uống hoặc hệ trị liệu qua da như miếng dán, gel,…Tuy nhiên, theo chia sẻ của các chuyên gia thì liệu pháp này có khả năng sẽ gây ra một số tác dụng phụ hoặc một vài biến chứng đối với các trường hợp nhất định.

Cụ thể, bệnh nhân có khả năng gia tăng nguy cơ bị ung thư vú hoặc hình thành các cục máu đông gây nguy hiểm cho sức khỏe. Nhưng dựa vào số liệu thống kê thì tỷ lệ này không cao và người bệnh vẫn có khả năng phục hồi ở mức trung bình sau khi ngừng áp dụng liệu pháp.

Do đó, việc áp dụng liệu pháp hormone thay thế cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn cho người bệnh. Tốt nhất bạn nên tìm gặp bác sĩ để được thăm khám, đánh giá và tư vấn cụ thể trước khi quyết định can thiệp.

3. Thuốc men

Một số loại thuốc chống trầm cảm hoặc hỗ trợ điều trị rối loạn tâm thần như thuốc an thần, thuốc giảm lo âu cũng có thể được cân nhắc áp dụng cho các trường hợp trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh giai đoạn nặng. Nếu các triệu chứng của bệnh biểu hiện quá mức và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, sinh hoạt đời sống, công việc, học tập, tính mạng thì cần được kiểm soát bằng thuốc.

Việc dùng thuốc có tác dụng rất hiệu quả đối với quá trình làm thuyên giảm các triệu chứng bệnh, giúp bệnh nhân cân bằng cảm xúc, quản lý tốt hành vi tiêu cực. Tuy nhiên, thuốc chống trầm cảm thường có tác dụng khá lâu, bệnh nhân cần phải kiên trì sử dụng trong khoảng 2 đến 4 tuần mới thấy rõ hiệu quả của thuốc.

Hơn thế, thuốc cũng có nguy cơ gây ra một số tác dụng phụ ngoài ý muốn như khô miệng, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, mất ngủ,…nên cần phải thận trọng khi sử dụng. Người bệnh cần phải tuân thủ đúng theo các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ, tránh việc thay đổi liều lượng hoặc tự ý ngừng sử dụng thuốc đột ngột.

Làm sao để phòng ngừa trầm cảm cho phụ nữ mãn kinh?

Mãn kinh là giai đoạn khiến nhiều phụ nữ phải đối diện với các bất ổn về mặt tâm lý lẫn thể chất. Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh tuy chiếm tỷ lệ cao nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và ngăn chặn nguy cơ phát triển nếu chúng ta biết cách xây dựng, duy trì đời sống lành mạnh, tích cực.

Vì thế, phụ nữ muốn ngăn ngừa trầm cảm cần phải có ý thức nhiều hơn về các thói quen sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là những chị em chuẩn bị bước vào thời kì tiền mãn kinh, mãn kinh cần phải lưu ý những điều sau đây:

• Chú ý nhiều hơn về chế độ ăn uống hàng ngày, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng thông qua các thực phẩm tươi sống, an toàn, rõ nguồn gốc. Khẩu phần ăn hàng ngày cần cung cấp đầy đủ vitamin, khoáng chất, protein, canxi có lợi cho sức khỏe. Đồng thời cần hạn chế các món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm đóng hộp, đồ ăn nhanh,…
• Phụ nữ mãn kinh tuyệt đối không được lạm dụng các chất kích thích, chất gây nghiện như rượu bia, thuốc lá, ma túy,…
• Tăng cường thời gian tập luyện thể dục thể thao, vận động lành mạnh mỗi ngày để có được một sức khỏe tốt. Đối với phụ nữ độ tuổi mãn kinh, nên ưu tiên tập trung các bài tập nhẹ nhàng như yoga, thái cực quyền, đi bộ, thiền đình để cơ thể được vận động, tinh thần thoải mái, dễ chịu.
• Phụ nữ mãn kinh thường rơi vào trạng thái mất ngủ, trằn trọc không ngủ được nên cần phải tìm cách nâng cao giấc ngủ hiệu quả. Nếu cảm thấy khó ngủ, bạn nên thử sử dụng tinh dầu thơm để trong phòng, vận động nhẹ nhàng trước khi ngủ, massage cơ thể, nghe nhạc, đọc sách, thiền định để cơ thể lỏng, đầu óc thoải mái và dễ dàng ngủ ngon hơn.
• Gia tăng các hoạt động tập thể, cởi mở chia sẻ nhiều hơn với những người xung quanh để giải tỏa tâm trạng, kết nối cộng đồng. Bằng cách này bạn sẽ có thêm nhiều mối quan hệ bền chặt, dễ dàng nhận được sự hỗ trợ tích cực từ bạn bè, người thân, nhất là những lúc khó khăn, mệt mỏi.
• Luôn giữ tinh thần lạc quan, thoải mái, suy nghĩ tích cực, luôn nhìn về những điều mới mẻ, thú vị của cuộc sống để cảm nhận sự hạnh phúc, vui vẻ.
• Tìm kiếm niềm vui mới trong cuộc sống thông qua các lĩnh vực chưa từng trải nghiệm như hội họa, nấu ăn, ca hát, khiêu vũ,…
• Tránh căng thẳng, áp lực, mệt mỏi kéo dài. Nếu cảm thấy lo lắng quá mức về một vấn đề nào đó, bạn hãy dừng lại và dành ít phút để thư giãn, đừng quá gượng ép bản thân để tránh gây nên những bất ổn về tâm lý và khiến cho sức khỏe suy yếu.

Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh là một trong các vấn đề sức khỏe khiến nhiều chị em cảm thấy lo lắng và bất an. Tuy nhiên, nếu hiểu rõ về bệnh và biết cách phòng ngừa hiệu quả thì bạn hoàn toàn có thể ngăn ngừa được căn bệnh nguy hiểm này. Hy vọng qua thông tin của bài viết, bạn đọc sẽ biết thêm về chứng trầm cảm cũng như các cách can thiệp, phòng tránh bệnh.

Có thể bạn quan tâm:

• Trầm cảm khi mang thai: Nguyên nhân và cách phòng ngừa
• Trầm cảm trước và sau hôn nhân: Nguyên nhân và biện pháp khắc phục
• Trầm cảm sau sinh: Nguyên nhân, nhận biết và điều trị hiệu quả
• Bị trầm cảm nên ăn gì để giúp cải thiện tình trạng bệnh?