Rối loạn tâm trạng (Mood Disorder) là gì? Ảnh hưởng như thế nào?

Rối loạn tâm trạng (Mood Disorder) là một thuật ngữ dùng để chỉ những dạng rối loạn sức khỏe tâm thần có khả năng gây ra các bất ổn về mặt cảm xúc, tâm lý của con người làm ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe và đời sống. Một người mắc phải các chứng rối loạn tâm trạng khó có thể tự quản lý, kiểm soát tốt cảm xúc, suy nghĩ, hành vi của mình và dễ gây ra những cản trở, hệ lụy nguy hiểm nếu không sớm được phát hiện, can thiệp hiệu quả. 

Rối loạn tâm trạng (Mood Disorder) là gì?

Rối loạn tâm trạng hay còn có tên gọi tiếng Anh là Mood Disorder là một trong các vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến gây ra những sự thay đổi bất ổn về mặt cảm xúc, tâm lý, suy nghĩ và có thể điều chỉnh, cho phối cả hành vi của người bệnh. Mood Disorder là thuật ngữ được sử dụng chung nhằm chỉ đến các dạng rối loạn tâm thần có ảnh hưởng đến tâm trạng của con người, điển hình như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực,….

Những bệnh lý này đều có khả năng tác động và làm biến đổi mạnh mẽ cảm xúc, tâm lý của người bệnh. Trong thực tế, sự biến đổi tâm trạng của con người ở nhiều trạng thái vui buồn, hạnh phúc, đau khổ là điều hết sức bình thường bởi nó còn phải tùy thuộc vào nhiều yếu tố tác động khác nhau.

Tuy nhiên, đối với những người mắc phải chứng rối loạn tâm trạng, cảm xúc của họ dường như không chịu tác động từ các yếu tố bên ngoài và nó thường kéo dài dai dẳng trong suốt vài tuần, vài tháng mà ngay bản thân họ cũng khó có thể xác định được nguyên nhân và cách kiểm soát. Tình trạng này kéo dài liên tục có thể gây ảnh hưởng đến khả năng lựa chọn, quyết định và các hành vi của người bệnh.

Trạng thái tâm lý thay đổi một cách liên tục và biểu hiện ở mức độ cao khiến cho người bệnh khó có thể thích ứng tốt, bản thân họ cũng không thể lý giải được cho tâm trạng của chính mình. Các cảm xúc do rối loạn tâm trạng gây ra sẽ vượt qua mức bình thường, nó không đơn giản là những sự vui vẻ, hạnh phúc, đau buồn, tức giận mà hàng ngày chúng ta gặp phải bởi các áp lực, căng thẳng của cuộc sống.

Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy, tỷ lệ người đang bị ảnh hưởng bởi chứng rối loạn tâm trạng đang ngày gia tăng đáng kể, trong đó có cả trẻ em, thanh thiếu niên. Theo ước tính thì có khoảng hơn 14% các trường hợp trẻ từ 13 đến 18 tuổi đang bị rối loạn tâm trạng và trong đó có khoảng hơn 10% có dấu hiệu suy yếu nghiêm trọng về sức khỏe và chất lượng đời sống.

Dấu hiệu nhận biết chứng rối loạn tâm trạng

Rối loạn tâm trạng tồn tại ở nhiều dạng khác nhau nên các biểu hiện của bệnh cũng có thể trở nên khác biệt tùy vào tình trạng bệnh của mỗi người. Tuy nhiên, nhìn chung các rối loạn này đều gây ảnh hưởng đến trạng thái cảm xúc, tâm lý, suy nghĩ của bệnh nhân và làm đảo lộn cuộc sống, cản trở đến các sinh hoạt đời sống hàng ngày của người bệnh.

Các bệnh nhân mắc phải chứng rối loạn tâm trạng không chỉ xuất hiện duy nhất các biểu hiện có liên quan về mặt cảm xúc, tâm lý mà đôi khi họ còn phải đối mặt với các triệu chứng thể chất khiến sức khỏe tổng thể càng bị suy kiệt và gây ra nhiều khó khăn trong quá trình sinh hoạt. Cụ thể một số biểu hiện đặc trưng thường gặp của bệnh nhân rối loạn tâm trạng như:

• Tâm trạng dễ thay đổi, có khi cảm thấy buồn chán, mệt mỏi, u sầu, bi quan nhưng cũng có lúc trở nên cáu kỉnh, kích động, tức giận quá mức.
• Bệnh nhân dần mất đi hứng thú đối với hầu hết các hoạt động diễn ra xung quanh, họ không cảm thấy vui vẻ, hấp dẫn bởi tất cả những thứ bên ngoài.
• Cảm thấy đầu óc trống rỗng, khó suy nghĩ, khó đưa ra các lựa chọn, quyết định đơn giản hàng ngày.
• Bứt rứt, khó chịu trong lòng nhưng không rõ lý do.
• Có cảm giác tội lỗi, tự cảm thấy bản thân vô dụng, bất tài.
• Trở nên nhạy cảm hơn so với bình thường, dễ khóc lóc, nóng giận, căng thẳng.
• Có xu hướng trở nên tách biệt với xã hội, không muốn giao tiếp, trò chuyện với bất kỳ ai.
• Khó tập trung, suy giảm sự chú ý, hay quên.
• Cơ thể thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng.
• Giấc ngủ bị rối loạn nghiêm trọng, thường sẽ cảm thấy khó ngủ, trằn trọc không ngủ được hoặc hay giật mình giữa đêm.
• Có những hành vi mất kiểm soát, không lành mạnh.
• Có xu hướng lạm dụng các chất kích thích, chất gây nghiện.
• Suy nghĩ tiêu cực và có ý định muốn tự sát.

Các biểu hiện của rối loạn tâm trạng sẽ khác nhau ở mỗi người bệnh nhưng nó sẽ kéo dài dai dẳng ít nhất 2 tuần trở lên và gây nên nhiều sự cản trở trong học tập, công việc, hoạt động đời sống. Đồng thời, các cảm xúc, suy nghĩ, tâm trạng của người bệnh thường sẽ có diễn biến từ từ chứ không bộc phát một cách đột ngột nên khó có thể nhận biết ngay trong những giai đoạn đầu tiên.

Tuy nhiên, khi nhận thấy các biến đổi về tâm trạng diễn ra trong khoảng thời gian dài và tác động tiêu cực đối với sức khỏe, đời sống thì người bệnh cũng cần chủ động tiến hành thăm khám, chẩn đoán cụ thể cùng bác sĩ chuyên khoa. Việc có thể áp dụng tốt các biện pháp can thiệp ở giai đoạn mới phát sẽ giúp cho kết quả điều trị đạt được nhiều thành công hơn, người bệnh cũng dễ dàng cân bằng lại trạng thái cảm xúc và cuộc sống cá nhân.

Rối loạn tâm trạng tồn tại ở những dạng nào?

Trong thực tế thì lúc ban đầu, Mood Disorder được biết đến với tên gọi là rối loạn cảm xúc nhưng về sau, các nhà khoa học đã thống nhất và đổi thành rối loạn tâm lý để có thể biểu đạt rõ hơn về trạng thái tâm lý của con người. Cũng bởi, nhiều người thường cho rằng cảm xúc chỉ mang tính chất bên ngoài và nó là sự đánh giá khách quan từ mọi người xung quanh dành cho một người. Còn đối với tâm trạng thì nó sẽ diễn ra cơ bản và sâu sắc hơn về trạng thái tổng quát của con người, bao gồm cả trạng thái bên trong lẫn bên ngoài.

Theo đó, vào năm 2013, bản cập nhật của cuốn Hướng Dẫn Chẩn Đoán Và Thống Kê Của Rối Loạn Tâm Lý (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – DSM-5) đã chia rối loạn tâm trạng thành 2 nhóm cơ bản:

• Nhóm rối loạn lưỡng cực và các rối loạn liên quan
• Nhóm các rối loạn trầm cảm

Cụ thể, các dạng rối loạn tâm trạng thường gặp như sau:

1. Rối loạn trầm cảm

Trầm cảm hiện đang được biết đến là một trong các vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến và có sức ảnh hưởng rộng rãi trên toàn thế giới. Những người mắc phải chứng bệnh này sẽ có sự suy giảm nghiêm trọng về mặt cảm xúc, họ thường xuyên cảm thấy buồn bã, chán nản, mệt mỏi, u sầu, bi quan và dần mất đi các hứng thú đối với cuộc sống xung quanh.

Những người được chẩn đoán mắc phải chứng rối loạn trầm cảm sẽ tồn tại các biểu hiện đặc trưng của bệnh tối thiểu 2 tuần. Tùy vào mức độ nghiêm trọng của mỗi người bệnh mà các triệu chứng sẽ biểu hiện ở tần suất khác nhau, sự ảnh hưởng của bệnh đối với sức khỏe, đời sống con người cũng có sự riêng biệt.

Rối loạn trầm cảm cũng sẽ xuất hiện ở nhiều dạng khác nhau, bao gồm:

• Trầm cảm chu sinh: Loại trầm cảm này thường khởi phát trong quá trình mang thai hoặc sau khi sinh và có sự ảnh hưởng nghiêm trọng đối với cả phụ nữ và trẻ nhỏ. Trong giai đoạn nhạy cảm này, cơ thể phụ nữ phải đối mặt với nhiều sự biến đổi từ bên trong lẫn các tác động ở bên ngoài nên dễ nảy sinh các bất ổn về mặt tâm lý, gây ra những rối loạn tâm trạng.
• Trầm cảm dai dẳng: Dạng trầm cảm này khiến các biểu hiện của bệnh kéo dài liên tục trong một khoảng thời gian, ít nhất là 2 năm. Mặc dù các triệu chứng trầm cảm có thể được thuyên giảm và ít nghiêm trọng hơn nhưng chúng vẫn tồn tại và gây ra một số tác động đối với người bệnh.
• Trầm cảm theo mùa: Là tình trạng mà người bệnh thường xuyên xuất hiện các triệu chứng trầm cảm ở mùa thu và mùa đông, sau đó sẽ có xu hướng dần thuyên giảm và biến mất vào mùa xuân và mùa hè.
• Trầm cảm có kèm rối loạn tâm thần khác: Tình trạng trầm cảm này được đánh giá với mức độ nguy hiểm cảm bởi người bệnh không chỉ xuất hiện các triệu chứng của trầm cảm mà còn phải chịu tác động từ các rối loạn khác, chủ yếu là những biểu hiện ảo giác, hoang tưởng.

2. Rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực là một dạng phổ biến của chứng rối loạn tâm trạng với sự thay đổi đột ngột và nhanh chóng của hai trạng thái đối lập nhau là trầm cảm và hưng cảm. Ở giai đoạn trầm cảm, người bệnh sẽ cảm thấy vô cùng chán nản, mệt mỏi, suy sụp, tuyệt vọng về cuộc sống và họ hoàn toàn không có năng lượng, sự hưng phấn nào để hoạt động. Ngược lại, khi chuyển sang giai đoạn hưng cảm, bệnh nhân sẽ trở nên năng động quá mức, sự vui vẻ, hạnh phúc thể hiện rõ nét về các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.

Đối với chứng rối loạn lưỡng cực, chúng cũng được chia thành 4 dạng cơ bản như sau:

• Rối loạn lưỡng cực I: Những người mắc phải chứng bệnh này đã từng trải qua ít nhất một giai đoạn hưng cảm. Tuy nhiên, trong thực tế bệnh nhân vẫn sẽ trải qua đầy đủ các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm nhưng việc chẩn đoán không nhất thiết phải dựa vào giai đoạn trầm cảm.
• Rối loạn lưỡng cực II: Đối với dạng rối loạn này, người bệnh cũng sẽ trải qua các chu kỳ trầm cảm tương tự như dạng I. Bệnh nhân sẽ cảm nhận giai đoạn hưng cảm ở mức độ nhẹ, ít nghiêm trọng.
• Rối loạn khí sắc chu kỳ: Những người mắc phải chứng rối loạn này thường không có sự ổn định về trạng thái cảm xúc. Họ thường xuyên có sự thay đổi về cảm xúc, thay đổi từ hưng cảm nhẹ sang trầm cảm nhẹ và ngược lại trong khoảng tối thiểu 2 năm.
• Các rối loạn liên quan và rối loạn lưỡng cực xác định và không xác định khác: Do không đáp ứng được các tiêu chí của những dạng rối loạn lưỡng cực nêu trên nên những trường hợp người bệnh có sự thay đổi tâm trạng bất thường sẽ được liệt kê vào các rối loạn liên quan.

3. Các rối loạn tâm trạng khác

Bên cạnh 2 dạng rối loạn tâm trạng phổ biến nêu trên, các nhà khoa học cũng đã xác định được một số rối loạn mới như:

• Rối loạn mất điều chỉnh tâm trạng muốn gây rối: Đây là dạng rối loạn đã được công nhận và thêm vào DSM-5 đối với những trẻ từ 6 đến 18 tuổi thường xuất hiện sự khó chịu, cáu gắt, tức giận hoặc có những sự bộ phát tâm lý khó kiểm soát và xác định.
• Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt: Dạng rối loạn này sẽ được chẩn đoán dựa trên các biểu hiện tâm trạng của người bệnh xảy ra trong khoảng trước 1 tuần kinh nguyệt kéo dài dai dẳng sau đó. Nó khiến cho các chị em cảm thấy vô cùng bứt rứt, khó chịu, nhạy cảm và nổi nóng, cáu gắt, kích động hơn so với bình thường.

Để có thể hỗ trợ cải thiện tốt tình trạng rối loạn tâm trạng ở người bệnh thì các bác sĩ chuyên khoa cần phải tiến hành thăm khám và xác định cụ thể về từng dạng bệnh mắc phải. Mỗi dạng rối loạn tâm trạng khác nhau sẽ có những biểu hiện đặc trưng riêng biệt và các biện pháp can thiệp hiệu quả nên quá trình chẩn đoán cần phải được thực hiện một cách kỹ lưỡng bởi các bác sĩ chuyên khoa uy tín, giàu kinh nghiệm.

Nguyên nhân gây ra rối loạn tâm trạng

Các nhà khoa học hiện vẫn chưa thể xác định được về nguyên nhân gây ra những chứng rối loạn tâm trạng. Tuy nhiên, dựa vào các nghiên cứu và những thông tin đã tìm hiểu được thì các chuyên gia cũng nhận thấy một số yếu tố có liên quan đến tình trạng này, chủ yếu là di truyền, môi trường sống và những sự biến đổi đột ngột bên trong cơ thể.

Dưới đây là một số yếu tố có thể tác động và làm gia tăng nguy cơ mắc phải các rối loạn tâm trạng như:

• Di truyền: Phần lớn các rối loạn tâm trạng đều được đánh giá là có khả năng liên quan đến yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người thân từng mắc phải các rối loạn tâm trạng như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực thì tỷ lệ mắc bệnh của những thành viên còn lại sẽ cao hơn so với thông thường.
• Các yếu tố sinh học: Trong các nghiên cứu khoa học đã tìm thấy và chứng minh về việc có xuất hiện hạch hạnh nhân bên trong hình ảnh não bộ của những người bệnh rối loạn tâm trạng. Theo đó, họ cũng giải thích về việc vùng não có trách nhiệm vô cùng quan trọng đối với việc kiểm soát, quản lý cảm xúc, suy nghĩ, hành vi của con người.
• Căng thẳng, stress kéo dài: Với sự phát triển nhanh chóng của xã hội hiện nay, con người khó có thể tránh khỏi những áp lực, căng thẳng đến từ học tập, công việc và nhiều khía cạnh khác nhau trong đời sống. Sự căng thẳng kéo dài liên tục và không được kiểm soát tốt cũng có thể gây ra những bất ổn về mặt tâm trạng của con người, hình thành nên những biến đổi tiêu cực về cảm xúc, suy nghĩ, nhận thức.
• Sang chấn tâm lý: Các sự kiện, tình huống gây sang chấn tâm lý mạnh mẽ như tai nạn giao thông, mất người thân, phá sản, bị lạm dụng tình dục, bạo hành, thiên tai,…có thể khiến cho tâm lý của con người bị tác động nghiêm trọng và gây ra những cảm xúc rối loạn dữ dội.
• Sự biến đổi nội tiết tố: Nếu nội tiết tố bên trong cơ thể thay đổi đột ngột, đặc biệt là trong các giai đoạn nhạy cảm như tuổi dậy thì, thời kỳ kinh nguyệt, mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh, mãn kinh thì sẽ gia tăng nguy cơ phát triển các rối loạn tâm trạng.
• Ảnh hưởng từ trong bụng mẹ: Theo các nghiên cứu chia sẻ rằng, nếu trong thời kỳ mang thai, mẹ bầu mắc phải các vấn đề sức khỏe tâm thần hoặc có những thói quen tiêu cực như lạm dụng chất, sử dụng các loại thuốc rối loạn tâm thần quá mức cũng có thể khiến trẻ nhỏ gia tăng tỷ lệ bị rối loạn tâm trạng trong tương lai.
• Các vấn đề sức khỏe khác: Những căn bệnh thực thể, bệnh nan y nguy hiểm như bệnh tim, ung thư, viêm não, đột quỵ, tuyến giáp,…có thể gây tác động lớn đối với tinh thần của con người và khiến họ có thêm nhiều nguy cơ đối mặt với rối loạn tâm trạng.

Rối loạn tâm trạng có thể khởi phát do nhiều yếu tố tác động khác nhau hoặc thậm chí không thể xác định được cụ thể về nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, việc hiểu và nắm rõ lý do hình thành nên các rối loạn này sẽ góp phần quan trọng trong việc hỗ trợ cải thiện, ngăn chặn các ảnh hưởng tiêu cực của bệnh và giúp bệnh nhân mau chóng phục hồi tình trạng sức khỏe, cân bằng lại trạng thái tâm lý.

Rối loạn tâm trạng gây ảnh hưởng như thế nào?

Rối loạn tâm trạng là một trong các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được hỗ trợ quan tâm và cải thiện trong giai đoạn sớm. Tình trạng này không chỉ gây nên sự bất ổn về mặt cảm xúc, suy nghĩ, nhận thức mà nếu liên tục kéo dài còn có thể làm hạn chế các hoạt động về thể chất, suy giảm sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Theo đó, phần lớn những trường hợp mắc phải các dạng rối loạn tâm trạng đều có xuất hiện kèm theo các triệu chứng mất ngủ, rối loạn ăn uống, đau nhức cơ thể, các vấn đề về tiêu hóa, tim mạch, hô hấp,…Điều này dần gây tác động nghiêm trọng đến hoạt động thể chất, suy giảm sức đề kháng và khiến cho người bệnh dễ phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe trầm trọng hơn.

Những người bị rối loạn tâm trạng trong thời gian dài sẽ khó có thể đảm bảo tốt công việc, học tập và những sinh hoạt đời sống. Họ dường như không có động lực và năng lượng để hoàn thành tốt bất kỳ việc làm gì, từ đó làm cho chất lượng đời sống càng bị suy giảm một cách đáng kể.

Ngoài ra, sự thay đổi bất thường trong cảm xúc cũng có thể khiến người bệnh dần trở nên tách biệt với xã hội, họ khó duy trì các mối quan hệ lành mạnh và dễ gây ra những mâu thuẫn trong gia đình, xã hội. Người bệnh rối loạn tâm trạng sẽ khó kiểm soát cảm xúc, hành vi của chính mình nên có nhiều xu hướng kích động, cáu gắt, nóng giận vô cớ với mọi người xung quanh khiến họ dần trở nên xa lánh.

Hơn thế, tâm trạng bị rối loạn nghiêm trọng sẽ dần chi phối đến suy nghĩ, nhận thức và hành vi của người bệnh, thôi thúc họ thực hiện các hành động tiêu cực, gây hại cho bản thân và những người bên cạnh. Một số tình trạng nghiêm trọng còn có thể hình thành các suy nghĩ tiêu cực khiến người bệnh liên tục thực hiện các hành vi muốn tự sát.

Hướng khắc phục rối loạn tâm trạng hiệu quả

Các biểu hiện rối loạn tâm trạng ở giai đoạn đầu có thể khó nhận biết và dễ bị nhầm lẫn với sự biến đổi tâm lý thông thường. Tuy nhiên, nếu quan sát cẩn thận và kỹ lưỡng thì bạn hoàn toàn có thể nhận ra những sự bất thường về cảm xúc, suy nghĩ, nhận thức và hành vi của người bệnh.

Nếu nghi ngờ bản thân hoặc những người bên cạnh đang mắc phải tình trạng rối loạn tâm trạng thì bạn có thể tiến hành thực hiện các bài test đánh giá tại nhà để xác định rõ về nguy cơ mắc bệnh. Hoặc nếu thuận tiện hơn bạn hãy đến thăm khám trực tiếp tại các cơ sở, bệnh viện chuyên khoa uy tín để được bác sĩ hỗ trợ chính xác hơn.

Thông thường, bác sĩ chuyên khoa, chuyên gia tâm lý sẽ tìm hiểu và khai thác về các triệu chứng đặc trưng của người bệnh, hỏi về tiền sử bệnh lý của cá nhân và gia đình. Sau đó họ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm chuyên khoa để loại trừ tốt các nguyên nhân thực tế có liên quan, từ đó đưa ra các kết luận chuẩn xác nhất.

Tùy vào tình trạng sức khỏe, mức độ nghiêm trọng và dạng bệnh rối loạn tâm trạng mà người bệnh mắc phải, từ đó các chuyên gia sẽ cân nhắc để lựa chọn biện pháp can thiệp phù hợp. Quá trình cải thiện rối loạn tâm trạng cũng có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm hoặc thậm chí lâu hơn. Tuy nhiên, nếu có thể nỗ lực và kiên trì áp dụng tốt các biện pháp điều trị thì người bệnh hoàn toàn có khả năng phục hồi sức khỏe, đẩy lùi các rối loạn tâm trạng.

Để cải thiện tốt cho các trường hợp rối loạn tâm trạng, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định áp dụng tốt các biện pháp sau đây:

1. Tâm lý trị liệu

Trong những năm gần đây, tâm lý trị liệu là một trong các phương pháp luôn được ưu tiên áp dụng trong hầu hết các trường hợp cải thiện sức khỏe cho những người đang mắc phải các vấn đề tâm lý, tâm thần, trong đó có chứng rối loạn tâm trạng. Phương pháp này còn được gọi là liệu pháp trò chuyện bởi nó sử dụng ngôn ngữ là công cụ chính để tác động và điều chỉnh tâm lý, cảm xúc, suy nghĩ, nhận thức và hành vi của con người.

Ưu điểm vượt trội nhất của tâm lý trị liệu đó chính là hoàn toàn không sử dụng đến thuốc điều trị hay các biện pháp can thiệp cơ thể. Do đó, người bệnh sẽ được đảm bảo tốt về độ an toàn, không lo sợ về các biến chứng sau quá trình trị liệu.

Hơn thế, tâm lý trị liệu tâm lý cải thiện tận gốc các nguyên nhân gốc rễ gây rối loạn tâm trạng, hỗ trợ ngăn ngừa tối đa tình trạng tái phát. Chính vì thế, phần lớn các trường hợp rối loạn tâm trạng sau khi được can thiệp trị liệu tâm lý đều có khả năng phục hồi sức khỏe tốt, đồng thời họ cũng biết cách cân bằng cảm xúc, vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống để duy trì sức khỏe ổn định.

Các chuyên gia tâm lý sẽ tiến hành thăm khám, xem xét kỹ lưỡng về tình trạng bệnh của mỗi người để lựa chọn biện pháp trị liệu phù hợp. Cụ thể một số loại tâm lý trị liệu được dùng phổ biến ở người bệnh rối loạn tâm trạng như:

• Liệu pháp nhận thức và hành vi (CBT): Phương pháp này hỗ trợ can thiệp và giúp điều chỉnh tốt về hành vi, nhận thức của người bệnh. Hỗ trợ họ có thể kiểm soát tốt các cảm xúc, triệu chứng rối loạn, tiêu cực và thay đổi theo chiều hướng tích cực, lành mạnh hơn.
• Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT): Liệu pháp này được thực hiện dựa trên CBT, là một liệu pháp trò chuyện thường được sử dụng cho những người đã từng trải qua các cảm xúc mãnh liệt, dữ dội.
• Liệu pháp tâm động học: Đây là loại trị liệu tâm lý dựa trên quan điểm về việc sức khỏe và hành vi tinh thần sẽ bị ảnh hưởng từ các kí ức, kỉ niệm thời thơ ấu và chúng sẽ thường xuyên lặp đi lặp lại một cách bất ổn và nằm ngoài nhận thức của người bệnh.

2. Điều trị bằng thuốc

Việc dùng thuốc đối với các trường hợp rối loạn tâm trạng sẽ được khuyến khích áp dụng cho những bệnh nhân vừa và nặng. Nếu các biểu hiện bất ổn về mặt tâm trạng gây nên nhiều cản trở đối với sức khỏe, đời sống thì sẽ được hỗ trợ can thiệp bằng các loại thuốc khác nhau để kiểm soát hiệu quả hơn.

Mặc dù hiện nay vẫn chưa có bất kỳ loại thuốc nào được công nhận về hiệu quả điều trị tận gốc các rối loạn tâm trạng nhưng thuốc có khả năng tốt trong quá trình kiểm soát và làm thuyên giảm các triệu chứng nguy hiểm của bệnh. Ngoài ra, việc kết hợp trị liệu tâm lý cùng với thuốc điều trị cũng có thể giúp gia tăng hiệu quả cải thiện bệnh, hỗ trợ người bệnh mau chóng loại bỏ các triệu chứng nghiêm trọng.

Cụ thể một số loại thuốc thường được chỉ định sử dụng như:

• Thuốc chống trầm cảm: Đây là loại thuốc được sử dụng khá phổ biến cho các trường hợp rối loạn tâm trạng nhằm giúp kiểm soát tốt các biểu hiện u buồn, chán nản, mệt mỏi, kích động quá mức của bệnh nhân. Thuốc sẽ được kê đơn sử dụng với liều lượng thích hợp để phù hợp với từng tình trạng khác nhau. Hiện nay, các loại thuốc nhóm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) hoặc chất ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRI) đang được ưu tiên sử dụng nhiều nhất.
• Thuốc chống loạn thần: Những trường hợp mắc phải chứng rối loạn lưỡng cực đang trong giai đoạn hưng cảm thì nhiều khả năng sẽ được chỉ định sử dụng các loại thuốc an thần để khống chế tốt những biểu hiện quá mức.
• Thuốc ổn định tâm trạng: Để có thể điều chỉnh và cân bằng lại trạng thái cảm xúc, hỗ trợ thay đổi tâm trạng tích cực hơn thì người bệnh có thể được kê toa thuốc ổn định tâm trạng để cải thiện hiệu quả hơn.

Việc dùng thuốc đối với những trường hợp rối loạn tâm trạng cần được sự hỗ trợ kỹ lưỡng từ bác sĩ chuyên khoa để tránh gây ra những tình huống nguy hiểm. Đồng thời, thuốc cần có thời gian nhất định để phát huy tốt công dụng nên bệnh nhân phải kiên trì sử dụng đúng theo liệu trình, tránh việc tự ý ngừng sử dụng đột ngột sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hoặc khiến cho bệnh tình trở nên tồi tệ hơn.

3. Một số biện pháp điều trị khác

Trị liệu tâm lý và sử dụng thuốc là hai phương pháp thường được ưu tiên để áp dụng hiệu quả cho hầu hết các trường hợp bị rối loạn tâm trạng. Tuy nhiên, đối với một số người bệnh có biểu hiện nghiêm trọng, sự rối loạn gây tác động quá lớn đối với đời sống, sức khỏe hoặc đe dọa đến cả tính mạng thì sẽ được cân nhắc kế hợp thêm một vài biện pháp điều trị khác.

Đồng thời, đối với những người bệnh không đáp ứng tốt với hai biện pháp nêu trên thì cũng sẽ được hỗ trợ can thiệp bằng một vài phương pháp dưới đây:

• Liệu pháp co giật điện (ECT): Đây là một trong các thủ thuật y tế sử dụng dòng điện nhỏ để dẫn truyền xuyên qua não bộ của người bệnh và tạo nên một cơn co giật nhẹ trong thời gian ngắn. Quá trình này sẽ giúp thay đổi các chất dẫn truyền thần kinh bên trong bộ não để hỗ trợ cân bằng lại trạng thái tâm lý cho người bệnh. Việc can thiệp bằng ECT sẽ đảm bảo an toàn bởi người bệnh sẽ được gây mê toàn thân trong quá trình điều trị.
• Kích thích từ xuyên sọ (TMS): Phương pháp này thường được cân nhắc trong việc áp dụng điều trị cho các trường hợp trầm cảm nặng không đáp ứng tốt việc cải thiện bằng thuốc. TMS sẽ tạo ra năng lượng từ trường và chuyển biến dòng điện bên dưới hộp sẽ giúp cân bằng, điều chỉnh tốt về trạng thái cảm xúc của bệnh nhân.
• Liệu pháp ánh sáng: Kỹ thuật điều trị này đã được áp dụng rất nhiều trong việc cải thiện sức khỏe cho những trường hợp trầm cảm, rối loạn cảm xúc theo mùa. Các chuyên gia sẽ sử dụng thiết bị chuyên dụng để bổ sung ánh sáng mặt trời nhân tạo cho người bệnh trong suốt giai đoạn phát bệnh nhằm củng cố và kiểm soát các triệu chứng bất ổn.

Rối loạn tâm trạng là một trong các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được hỗ trợ can thiệp trong giai đoạn sớm để hạn chế các ảnh hưởng tiêu cực đối với bệnh nhân. Bên cạnh việc áp dụng tốt các biện pháp can thiệp chuyên khoa thì người bệnh cũng cần chú trọng vào chế độ sinh hoạt hàng ngày, xây dựng lối sống lành mạnh, tích cực để nhanh chóng đẩy lùi bệnh tật, cân bằng và hòa nhập cuộc sống tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Mất Cảm Xúc, Hứng Thú Với Cuộc Sống: Nguyên nhân và điều trị
• 10 Mẹo Xả Stress Cho Dân Văn Phòng Hiệu Quả Bạn Nên Biết
• 12 Cách Kiểm Soát Cơn Nóng Giận – Giúp bạn làm chủ cảm xúc
• 9 Cách Chữa Trầm Cảm Tại Nhà hiệu quả, không cần dùng thuốc