Tích cực độc hại (Toxic Positivity): Tưởng tốt nhưng hậu quả khôn lường

Tích cực là điều tốt trong cuộc sống, vì sự tích cực giúp suy nghĩ thoải mái, hạn chế áp lực, và giúp ta nhìn nhận sự việc một cách sáng suốt, theo nhiều góc độ hơn. Tuy nhiên không phải lúc nào sự tích cực cũng mang đến kết quả tốt, tích cực độc hại có thể là qua bom nổ chậm đe dọa sức khỏe tinh thần của bạn. Hãy cùng tìm hiểu tích cực độc hại là gì và nó ảnh hưởng tiêu cực ra sao đến chúng ta trong bài viết dưới đây.

Tích cực độc hại là gì?

Tích cực độc hại không phải là một loại cảm xúc, mà là một áp lực chúng ta đặt lên bản thân, hoặc do người khác ảnh hưởng. Áp lực này buộc ta phớt lờ và kìm nén những suy nghĩ, cảm xúc và phản ứng tiêu cực vì cho rằng chúng không tốt cho sức khỏe tinh thần. Chúng ta ép bản thân lạc quan trong mọi hoàn cảnh để chống lại những cảm xúc tiêu cực.

Tích cực độc hai không phải là cảm xúc thật, mà là một vẻ ngoài vui vẻ giả tạo được dựng nên. Bạn luôn trong trạng thái tinh thân không ổn định, đau khổ và mệt mỏi nhưng không thể phát tiết chúng. Bạn buộc bản thân phải suy nghĩ tích cực, phải thể hiện cảm xúc vui vẻ dù trong tâm trí đang vô cùng đau khổ.

Bản chất của sự tích cực không độc hại, nhưng cách chúng ta áp đặt chúng trong mọi tình huống mới là đều gây ra sự độc hại. Nhìn nhận sự việc một cách tích cực để tìm kiếm những điểm tốt, tìm kiếm cách đối diện và giải quyết vấn đề là điều đáng được hoan nghênh, vì nó giúp ta có cái nhìn khách quan và toàn diện hơn.

Tuy nhiên, tích cực và tiêu cực là hai mặt của cảm xúc. Chúng giữ cho cán cân cảm xúc luôn cân bằng.Chúng ta cần trải nghiệm mọi cảm xúc buồn, vui, hờ, giận, đau khổ, hạnh phúc,… trong mọi tình huống khác nhau, để có được những trải nghiệm và kinh nghiệm quý giá. Quá tích cực hay quá tiêu cực đều không tốt cho sức khỏe thể chất và tinh thần.

Sự đối lập cảm xúc này kéo dài sẽ khiến cơ thể bị quá tải, vì những cảm xúc trái ngược không ngừng xâu xé tâm trí của bạn. Sự tích cực độc hại này có thể gây ra những chấn thương tâm lý nghiêm trọng, khiến chúng ta thu mình lại, tăng nguy cơ mắc stress, trầm cảm, rối loạn cảm xúc và có thói quen đối phó không lành mạnh với những áp lực, biến cố trong cuộc sống.

Tích cực độc hại còn khiến chúng ta có cái nhìn cực đoan về tích cực và tiêu cực. Chúng ta có quyền cảm thấy tiêu cực để nhắc nhở bản thân không phạm lại sai lầm, để thông cảm và chia sẻ với những điều bất hạnh xung quanh. Cuộc sống không phải chỉ toàn những điều tích cực, vì thế buộc bản thân luôn tích cực là một chuyện phi lý.

Những trải nghiện không vui vẻ, những cảm xúc đau đớn cần được nhìn nhận một cách cởi mở và trung thực để không tạo gánh nặng cho tâm lý. Việc nhìn thẳng vào cảm xúc của bản thân, sau đó học hỏi và tìm cách giải quyết chúng tốt hơn nhiều so với việc giả vờ “mình ổn”, “mình vui vẻ” và “không có gì phải buồn phiền hay đau khổ”.

Biểu hiện của tích cực độc hại

Ngày nay với sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin và mạng xã hội, những tin tức tích cực và tiêu cực đều được lan truyền với tốc độ vô cùng nhanh chóng. Chúng ta tiếp thu và phản ứng với chúng theo những cách rất khác nhau. Tích cực độc hại là cách một số người chọn để phản ứng với những vấn đề tiêu cực trong cuộc sống.

Tích cực độc hại khiến ta trốn tránh vấn đề chứ không đối mặt và giải quyết chúng, cũng như dần trở nên vô cảm và lạnh lùng khi đối diện với những tình huống xung quanh. Dưới đây là một số biểu hiện của tích cực độc hại mà chúng ta có thể dễ dàng nhìn thấy trong cuộc sống.

1. Trốn tránh vấn đề là biểu hiện của tích cực độc hại

Trốn tránh những vấn đề tiêu cực và tỏ ra mình hoàn toàn ổn là biểu hiện thường thấy của những người có tư tưởng tích cực độc hại. Họ tin rằng chỉ cần bản thân không đề cập đến vấn đề, và đánh giá chúng trên những điểm tích cực thì sự việc không thể ảnh hưởng đến bạn.

Đây hoàn toàn là suy nghĩ sai lầm. Thay vì dũng cảm đối diện và giải quyết vấn đề một cách tích cực, bạn đang chọn cách trốn tránh. Vấn đề sẽ mãi tồn tại, trở thành một chiếc nút thắt không thể nào gỡ trong lòng. Những cảm xúc tiêu cực vẫn sẽ ảnh hưởng đến bạn trong tương lai, vào lúc bạn không thể che giấu chúng được nữa.

Trốn tránh vấn đề bằng cách tích cực độc hại chỉ khiến tình trạng thêm tồi tệ. Thể hiện cảm xúc trái ngược với tâm trạng có thể khiến gây ra những vấn đề tâm lý nghiêm trọng, và khiến chún ta không cảm thấy hạnh phúc. Cảm xúc vui vẻ và hạnh phúc và tích cực giả tạo mang đến cũng là điều giả tạo.

2. Gạt bỏ cảm xúc tiêu cực của người khác

Nhưng người tích cực độc hại luôn khuyến khích mọi người suy nghĩ tích cực, đừng quan trọng hóa vấn đề, và đôi khi tỏ thái độ chỉ trích, lên án khi thấy người khác bày tỏ cảm xúc tiêu cực bất chấp hoàn cảnh. Những câu nói sáo rỗng này không chì không có tác dụng động viên tinh thần, mà còn khiến những người xung quanh khói chịu.

Người lạc quan một cách tiêu cực không chỉ phớt lờ cảm xúc của bản thân, mà còn vô cảm trước nỗi đau của người khác. Bày tỏ thái độ tích cực mọi lúc mọi nơi, ngay cả trong những sự kiện yêu cầu sự tiếc thương và nghiêm túc, là hành động bất lịch sự và xem thường người khác.

Không đồng cảm hay chia sẻ, những người sự tích cực độc hại hoàn toàn ngó lơ tâm trạng và cảm xúc thật sự của người cần an ủi. Để đáp lại thái độ của bạn, họ cũng phải giả vờ bản thân vui vẻ và lạc quan. Điều này gây rạn nứt các mối quan hệ, khiến bạn không được những người xung quanh yêu mến và tôn trọng.

3. Che giấu cảm xúc thật

Sự tích cực độc hại có thể lan truyền và ảnh hưởng đến những người xung quanh. Những người bị tiêm nhiễm suy nghĩ sai lệch này sẽ cảm thấy xấu hổ, buồn bực nếu bản thân tỏ ra khổ sở, vì đó là dấu hiệu của yếu đuối. Họ buộc phải tỏ ra mạnh mẽ bất chấp suy nghĩ bên trong. Đó chính là nạn nhân của tích cực độc hại.

Khi gặp bất cứ vấn đề gì, họ cũng sẽ tỏ ra vui vẻ, mặc dù tận sâu bên trong là những cảm xúc hỗn độn đang giày xéo. Việc che giấu cảm xúc thạt dần trở thành một thói quen, một chiếc mặt nạ dính chặt trên khuôn mặt. Họ sẽ cảm thấy nếu bản thân thể hiện những bất ổn trong tâm lý, họ giống như một kẻ thất bại.

4. Tích cực độc hại khiến ta không cảm thấy hạnh phúc

Những người thể hiện sự tích cực giả tạo không hề có cảm giác hạnh phúc, bởi vì tất cả chỉ là lớp vỏ bọc ngụy trang. Khi xung quanh không còn ai chú ý, họ sẽ cảm thấy năng lượng như bị rút cạn sau khi phải “gồng mình” diễn vai của một người khác. Tất cả những cảm xúc tiêu cực sẽ ùa về và nhấn chìm họ trong mạch suy nghĩ.

Ngoài ra, họ cũng sẽ thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, uể oải, mất sức sống khi ở một mình. Đó là dấu hiệu cho thấy tinh thần và thể chất đang phải chịu những ảnh hưởng xấu của việc kiềm nén cảm xúc. Bên ngoài, bạn là người lạc quan, tích cực và vui vẻ, nhưng sâu bên trong, bạn đang trải qua sự khủng hoảng về cảm xúc.

Thể hiện cảm xúc dể giải phóng những nguồn năng lượng tiêu cực là nhu cầu chính đang của con người. Nếu ngay cả điều gì cũng bị ức chế, con người sẽ dần chai sạn cảm xúc. Bạn sẽ không cảm thấy hạnh phúc thật sự hay đau khổ thật sự, và dần dần đánh mất khả năng cảm nhận cảm xúc.

Ảnh hưởng của tích cực độc hại đến con người

Tích cực độc hại là vỏ bọc giả tạo nhằm che giấu những bất ổn bên trong. Việc kiềm nén cảm xúc này giống như việc bạn bỏ một cái bong bóng vào hộp kín, rồi thổi chúng to dần lên. Đến một lúc nào đó, bóng bóng sẽ nổ tung và phá vỡ chiếc hộp. Cảm xúc bị kiềm nén cũng sẽ bùng nổ dữ dội khi đạt đến ngưỡng nào đó.

Hành vi này khiến chúng ta phớt lờ và loại bỏ những cảm xúc tiêu cực, hợp lý hóa những điều bất thường, dần trở nên vô cảm trước bất hạnh của người khác, chấp nhận những điều phi lý, và nhất là tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, hộ hấp và một số chứng rối loạn cảm xúc, rối loạn tâm thần khác.

Ngày nay, có vẻ nhiều người đang hiểu sai thông điệp “hãy sống tích cực” thường xuất hiện trên các phương tiện truyền thông. Thông điệp này muốn truyền tải rằng: hãy suy nghĩ và đối mặt với cuộc sống một cách tích cực, đừng để bị ảnh hưởng quá nhiều bởi những thông tin và sự kiện tiêu cực trong cuộc sống, chứ không phải giả vờ tích cực một cách giả tạo.

Như đã nói ở trên, tích cực độc hại ảnh hưởng đến chúng ta theo nhiều cách. Chúng vừa khiến sức khỏe tinh thần và thể chất của ta suy giảm, vừa ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ, và những mối quan hệ xã hội. Cùng điểm qua một số ảnh hưởng xấu của tích cực độc hại đến con người như:

1. Mất khả năng cảm thụ nỗi đau

Những người tích cực không phải là người che giấu và lẫn trốn những cảm xúc tiêu cực. Trái lại, họ đón nhận, thể hiện và chọn cách đối mặt với chúng để giải quyết vấn đề. Chính thái độ này khiến họ có thêm niềm tin và dũng khí đối diện với những khó khăn trong cuộc sống, và tin tưởng vào một tương lai sáng sủa, tích cực hơn.

Trong khi đó, những người tích cực giả tạo chỉ đang che giấu cảm xúc đau khổ, mệt mỏi dưới lớp mặt nạ vui vẻ, tươi cười. Việc trốn tránh này khiến họ mất dần khả năng cảm thụ cảm xúc như một người bình thường. Dần dần, họ cảm thấy tê liệt và trống rỗng, đến mức dường như không có sự tiêu cực nào có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của họ.

Thể hiện cảm xúc tiêu cực cũng là một cách đồng cảm và lên án những hành vi tiêu cực trong cuộc sống. Nếu con người luôn tỏ ra tích cực và lạc quan, chúng ta sẽ đánh mất sự đồng cảm trong những tình huống cần thiết, và dần trở nên vô cảm trước những bất công trong xã hội. Sực lạc quan và tích cực cần được đặt đúng chỗ.

2. Ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội

Những người có tư tưởng tích cực độc hại thường khuyên người khác hãy nhìn nhận mọi việc một cách tích cực, với giọng điệu đùa cợt hoặc lạnh lùng, lý trí. Câu an ủi và khuyên nhủ sáo rỗng này có thể khiến người đối diện, và những người xung quanh cảm thấy khó chịu.

Họ cảm thấy bạn là một kẻ vô tình, thiếu sự cảm thông, và khiến người đối diện cảm thấy xấu hổ vì dường như họ đang làm quá sự việc lên. Hành vi này có thể làm rạn nứt các mối quan hệ bạn đang có, và ảnh hưởng rất lớn về những mối quan hệ về sau. Cố gắng thể hiện sự tích cực không đúng chỗ chỉ khiến mọi thứ dần tồi tệ hơn.

3. Mất kết nối với mọi người

Thể hiện những cảm xúc tiêu cực cũng là một cách để gắn kết mọi người với nhau, vì họ tìm thấy những điểm chung, và rút ra bài học cho bản thân thông qua những trải nghiệm đau thương. Niềm vui và nỗi buồn đều là những điều cần chia sẻ. Tuy nhiên nếu luôn tỏ ra lạc quan, bạn sẽ không cần sự giúp đỡ và chia sẻ từ mọi người, từ đó mất kết nối với cộng đồng.

Thể hiện sự tích cực một cách độc hại, che giấu cảm xúc sẽ khiến những người xung quanh nhìn nhận bạn là người vui vẻ, không lo. Họ sẽ không chú ý đến cảm xúc và cảm nhận của bạn. Điều này khiến bạn dường như bị tách biệt ra khỏi cộng đồng, không dựa dẫm, không cần hỗ trợ, và không có sợi dây liên kết với những người xung quanh.

4. Tích cực độc hại gây ảnh hưởng đến sức khỏe

Có lẽ ảnh hưởng lớn nhất mà tích cực độc hại gây ra cho con người là tác động đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc kiềm nén, che giấu và chối bỏ càm xúc chưa bào giờ là điều được khuyến khích nếu muốn có được cơ thể khỏe mạnh. Thể hiện sự tích cực độc hại trong thời gian dài sẽ làm tăng gánh nặng cho tinh thần và thể chất.

Kìm nén và phớt lờ cảm xúc được chứng minh là có tác động tiêu cực đến tinh thần, làm tăng sự căng thẳng, kích thích nhịp tim và nhịp thở nhanh hơn bình thường. Nếu để bản thân rơi vào tình trạng trong thời gian dài, bạn có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tim mạch, hô hấp, hệ tiêu hóa, và các chứng rối loạn tâm thần khác.

Tích cực độc hại giống như một quả bom cảm xúc nổ chậm. Bạn không biết khi nào bom sẽ nổ, khi nào những cảm xúc tiêu cực bị kìm nén sẽ thoát ra ngoài. Việc tự lừa đối bản thân khiến bạn dễ bị stress, căng thẳng, trầm cảm, rối loạn cảm xúc, và là tác nhân gây ra nhiều bệnh tâm lý khác.

5. Mất đi lòng tin vào bản thân

Những người tích cực độc hại thường cảm thấy bản thân thiếu bản lĩnh, yếu kém, và giảm lòng tự trọng nếu thể hiện những mặt trái cảm xúc với mọi người. Thế nên họ thể hiện sự tự tin giả tạo để khiến bản thân mạnh mẽ và lạc quan hơn trong mắt những người xung quanh.

Dần dần, họ mất đi sự tự tin vốn có, và không thể tự mình đối mặt và giải quyết những vấn đề rắc rối. Cảm xúc tiêu cực là một phần của cuộc sống, nhưng họ luôn chối bỏ và nhìn nhận chúng một cách cực đoan. Những người giữ lối tư duy này sẽ thể hiện mình mạnh mẽ và tích cực, nhưng sâu trong nội tâm họ chỉ xem bản thân là kẻ thất bại.

Sự mất lòng tin vào bản thân, kèm theo những tác động xấu về tinh thần và sức khỏe thể chất khiến cuộc sống của họ trở nên áp lực hơn. Tích cực giả tạo không khiến cho cuộc sống của chúng ta vui vẻ và hạnh phúc hơn, mà chỉ gây ra những tác động xấu đến sức khỏe.

6. Đưa ra quyết định sai lầm

Hành vi và suy nghĩ của chúng ta chịu ảnh hưởng rất lớn từ cảm xúc. Việc phớt lờ những cảm xúc tiêu cực khiến ta không đánh giá chính xác vấn đề, và có thể đưa ra những quyết định sai lầm. Nhìn nhận sự việc theo cái nhìn tiêu cực hay tích cực đều có thể ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng.

Làm sao để không bị ảnh hưởng bởi tích cực độc hại?

Tích cực độc hại ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng ta, vậy làm sao để không rơi vào tình trạng này? Có nhiều cách giúp bạn hạn chế ảnh hưởng của tích cực giả tạo, nhưng quan trọng là bạn nên nhận thức được lúc nào bản thân đang có xu hướng tích cực độc hại.

• Hãy nhìn thẳng vào những cảm xúc tiêu cực. Đừng cảm thấy bản thân yếu đuối, vô dụng, và tư ti khi có cảm xúc sợ hãi, tiêu cực, căng thẳng và lo lắng khi đối diện với một vấn đề nào đó. Điều quan trọng là ta hiểu được những cảm xúc này là điều bình thường trong cuộc sống. Thông qua những cảm xúc tiêu cực, ta sẽ có thêm nhiều bài học và học cách đối kháng với áp lực và nỗi sợ. Đó là là khía cạnh tích cực ta cần quan tâm.
• Hãy chia sẻ và đừng lên án người khác. Con người không thể tránh được những lúc đau buồn, căng thẳng, mệt mỏi và nhiều vấn đề tiêu cực khác. Chúng ta nên cảm thông cho tình huống mà học gặp phải, chứ đừng vội chỉ trích và nói những lời động viên sáo rỗng. Có những người dồn nén quá nhiều cảm xúc, và họ cần khóc to để giải phóng năng lượng tiêu cực. Sau đó, bản thân họ có thể tự chữa lành cảm xúc.
• Học hỏi từ quá khứ. Tất cả những trải nghiệm không tốt trong quá khứ đều mang đến cho bạn những bài học, và những góc nhìn mới về sự việc và cuộc sống. Thay vì luôn tỏ ra bản thân không bị những cảm xúc tiêu cực ảnh hưởng, tỏ ra lạc quan giả tạo, bạn hãy nghiền ngẫm và tìm kiếm giải pháp để bản thân không rơi vào những cảm xúc tiêu cực ấy nữa.
• Hạn chế dùng mạng xã hội. Thật sự thì mạng xã hội là nơi lan truyền thông tin và đẩy cảm xúc cộng đồng lên đến tột đỉnh. Những thông tin tiêu cực luôn lan truyền rất nhanh, vì chúng gợi lên sự đồng tình, thương xót, và phẫn nộ của quần chúng dành cho một sự vật, sự kiện nào đó. Bạn rất dễ bị cuốn vào những sự việc ấy, vả cảm thấy xấu hổ, tội lỗi khi bị xâm chiếm bởi những cảm xúc tiêu cực. Bạn luôn tự nhủ mình không nên bị ảnh hưởng bới những cảm xúc này, và đánh lừa bản thân rằng bạn không quan tâm.
• Thể hiện cảm xúc. Có rất nhiều cách thể hiện cảm xúc khi rơi vào một tình huống khó khăn như khóc to, viết nhật kỳ, xem phim, nghe nhạc, tìm người tâm sự, đi chơi,… Việc thể hiện cảm xú đúng cách và đúng lúc rất tốt cho sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần của chúng ta. Tâm sự với bạn bè cũng là gắn kết mối quan hệ tuyệt vời, nhưng cũng cần có mức độ vừa phải để tránh gây phiền hà, và lan truyền năng lượng tiêu cực cho người khác.

Chúng ta cần nhận thức được rằng, tích cực giả tạo không giúp bản thân mạnh mẽ và “tích cực” hơn, mà chì tạo thêm những gánh nặng lên thể chất và tình thần. Tích cực giả tạo không chỉ biến chúng ta thành người vô cảm, hèn nhát khi trốn tránh cảm xúc thật, mà còn tăng nguy cơ mắc stress và trầm cảm.

Vượt qua những cảm xúc tiêu cực chưa bao giờ là điều dễ dàng. Tuy nhiên, việc trốn tránh và tạo cho chính bản thân bạn ảo giác rằng mình luôn ổn, luôn lạc quan là điều nghiêm trọng hơn rất nhiều. Hy vọng thông qua bài viết, mọi người đã hiểu thêm về tình trạng tích cực độc hại, và đừng để bản thân trở thành nạn nhân của tình trạng này.

Có lẽ bạn quan tâm:

• Bệnh hoang tưởng tự cao là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị
• Trầm cảm cười: Hội chứng tâm lý phổ biến nhưng ít được quan tâm
• Vô Cảm Là Gì? Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và khắc phục
• Xấu Hổ Là Gì? Dấu Hiệu Nhận Biết và Cách Vượt Qua