Rối loạn lo âu không biệt định: Bạn biết gì về hội chứng này?

Rối loạn lo âu không biệt định là một dạng hiếm gặp của rối loạn lo âu với những dấu hiệu không rõ ràng, khó nhận biết nên thường gây cản trở lớn cho quá trình chẩn đoán và can thiệp. Người bệnh thường cũng sẽ gặp phải các triệu chứng lo lắng quá mức kèm với các rối loạn làm suy giảm chức năng nhưng không đầy đủ và đáp ứng đủ thông tin để xác định thành các rối loạn lo âu thông thường. 

Rối loạn lo âu không biệt định là gì?

Rối loạn lo âu không biệt định được biết đến là một dạng rối loạn phức tạp của chứng rối loạn lo âu. Người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng tương tự như những loại rối loạn lo âu thông thường nhưng không đầy đủ và rõ ràng khiến cho quá trình chẩn đoán gặp phải rất nhiều trở ngại.

Xét về mặt cơ bản thì chứng bệnh này vẫn gây ra các biểu hiện và triệu chứng rối loạn tương đối giống với rối loạn lo âu. Bệnh nhân vẫn sẽ cảm thấy lo lắng quá mức, thường xuyên cảm thấy sợ hãi, bất an, mất tập trung, cảm xúc thay đổi bất thường và kèm theo các biểu hiện như mất ngủ, chán ăn, hành vi tiêu cực,…

Tuy nhiên, các biểu hiện của bệnh không thể hiện một cách rõ ràng và không đáp ứng được đầy đủ các tiêu chí chẩn đoán của rối loạn lo âu nên thường được gọi là rối loạn lo âu không biệt định. Tình trạng này gây nên rất nhiều cản trở đối với quá trình phát hiện, chẩn đoán và dễ dẫn đến việc nhầm lẫn với các chứng rối loạn khác bởi những triệu chứng khác biệt của người bệnh.

Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy, tỷ lệ mắc phải chứng rối loạn lo âu không biệt định thường khá hiếm. Hiện nay vẫn không có quá nhiều tài liệu ghi chép cụ thể về chứng bệnh này, kể cả những tài liệu trong nước và quốc tế cũng thế.

Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn không thể chủ quan và đánh giá thấp mức độ nguy hiểm của căn bệnh này. Cũng bởi các triệu chứng mập mờ, lúc có lúc không khiến cho bản thân người bệnh cũng khó có thể nhận biết, từ đó khiến cho quá trình can thiệp gặp nhiều trở ngại và có thể gây ra hàng loạt các tác động tiêu cực đối với sức khỏe và đời sống của người bệnh.

Dấu hiệu nhận biết rối loạn lo âu không biệt định

Cũng tương tự như các chứng rối loạn lo âu khác, rối loạn lo âu không biệt định sẽ được đặc trưng bởi trạng thái lo lắng, căng thẳng, bất an quá mức về các hoạt động của đời sống hoặc đôi khi không thể xác định cụ thể về nguyên nhân. Kèm theo đó, bệnh nhân cũng sẽ có những biểu hiện suy giảm về chức năng, rối loạn về cảm xúc, tâm lý nhưng ở mức độ ít nghiêm trọng hơn.

Cụ thể một số triệu chứng thường gặp ở người bệnh rối loạn lo âu không biệt định như:

• Luôn cảm thấy lo lắng, bất an và sợ hãi về một điều gì đó không rõ ràng, khó xác định nguyên nhân.
• Có cảm giác tuyệt vọng, luôn suy nghĩ đến những điều tiêu cực, nguy hiểm trong cuộc sống.
• Khó khăn trong việc kiểm soát cơn hoảng sợ, lo lắng của bản thân, dễ mất bình tĩnh.
• Luôn suy nghĩ hoặc bị ám ảnh về các sự việc, tình huống lặp đi lặp lại, không thể ngừng nghĩ về vấn đề đó.
•  Suy giảm khả năng tương tác, kết nối với mọi người xung quanh. Người bệnh sẽ có xu hướng tránh né gặp gỡ, tham gia các hoạt động tập thể và dần trở nên tách biệt với xã hội.
• Mất tập trung, suy giảm sự chú ý và khó có thể đưa ra các lựa chọn, quyết định đơn giản hàng ngày, luôn lo sợ những điều tồi tệ có thể xảy ra.
• Trí nhớ kém, hay quên trước quên sau.
• Luôn cố gắng tránh né các tình huống, đồ vật gây sợ hãi hoặc có xu hướng mất kiểm soát, hoảng loạn khi phải đối mặt.
• Xuất hiện nhiều biểu hiện về thể chất như khó thở, tim đập nhanh liên hồi, căng cơ, đánh trống ngực, ra nhiều mồ hôi, chóng mặt, đau đầu, khó tiêu, khô miệng,….

Người bệnh rối loạn lo âu không biệt định có thể không tồn tại tất cả các biểu hiện nêu trên. Các triệu chứng bệnh đôi khi bùng phát dữ dội nhưng cũng có lúc tự thuyên giảm khiến người bệnh khó xác định hoặc cũng dễ bị nhầm lẫn với tình trạng lo âu thông thường hoặc các vấn đề sức khỏe tâm lý khác.

Vì thế, khi nhận thấy các dấu hiệu lo lắng quá mức kéo dài liên tục trong khoảng 6 tháng thì bạn cần chủ động tiến hành thăm khám và chẩn đoán tại các cơ sở chuyên khoa uy tín. Các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám sức khỏe tổng quát, đánh giá các triệu chứng, tìm hiểu nguyên nhân để đưa ra kết luận chính xác, từ đó có biện pháp can thiệp phù hợp và hiệu quả cho từng đối tượng bệnh khác nhau.

Nguyên nhân gây ra chứng rối loạn lo âu không biệt định

Cho đến hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa thể nghiên cứu và tìm ra chính xác nguyên nhân gây rối loạn lo âu không biệt định. Căn bệnh này có thể đến từ nhiều yếu tố tác động khác nhau hoặc là sự kết hợp phức tạp của các nguyên do di truyền, môi trường, bệnh lý gây nên.

Cụ thể một số nguyên nhân thường được nhắc đến như:

• Yếu tố di truyền: Theo nhận định của các chuyên gia thì phần lớn các dạng rối loạn lo âu đều có khả năng di truyền. Tức là nếu trong gia đình có người thân từng mắc phải chứng bệnh này thì các thành viên còn lại sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với thông thường.
• Căng thẳng, lo lắng kéo dài: Rối loạn lo âu không biệt định cũng sẽ có nhiều khả năng phát triển ở những người thường xuyên đối mặt với áp lực, căng thẳng trong cuộc sống. Hoặc những ai đã từng trải qua các tổn thương, chứng kiến những điều tồi tệ khiến họ ám ảnh cũng có thể dễ bùng phát chứng rối loạn này.
• Do tiền sử bệnh lý: Những người đã từng mắc phải các vấn đề sức khỏe thần kinh như rối loạn lo âu, trầm cảm cũng sẽ có nhiều nguy cơ phát triển rối loạn lo âu không biệt định ở nhiều giai đoạn khác nhau.
• Lạm dụng rượu bia, chất kích thích: Phần lớn các tình trạng rối loạn lo âu đều có liên quan đến thói quen lạm dụng chất kích thích, chất gây nghiện hoặc thuốc hỗ trợ quá mức. Dựa vào các nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng, rượu bia, thuốc lá, ma túy hoặc sử dụng quá nhiều các loại thuốc an thần, thuốc chống lo âu cũng có thể khiến cho tình trạng rối loạn lo âu không biệt định khởi phát nghiêm trọng.
• Ảnh hưởng từ bệnh mãn tính: Sự lo lắng quá mức của người bệnh đôi khi sẽ xuất phát từ sự ảnh hưởng của các bệnh lý mãn tính nguy hiểm. Việc phải đối mặt và chống chọi với những căn bệnh hiểm nghèo khiến cho tinh thần trở nên tiêu cực, mệt mỏi và khó kiểm soát.
• Do chấn thương: Các chấn thương ảnh hưởng đến não bộ hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) sẽ làm gia tăng các cơn sợ hãi, lo lắng quá mức và khiến cho rối loạn lo âu không biệt định trở nên nghiêm trọng.

Rất khó để xác định cụ thể về nguyên nhân gây nên chứng rối loạn lo âu không biệt định. Tuy nhiên, nếu có thể biết đến các yếu tố có liên quan và làm gia tăng nguy cơ khởi phát bệnh sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình hỗ trợ can thiệp.

Rối loạn lo âu không biệt định có nguy hiểm không?

Các biểu hiện của rối loạn lo âu không biệt định khá tương đồng với những chứng rối loạn lo âu khác nhưng thể hiện ở mức độ nhẹ và ít gây ảnh hưởng hơn. Theo đó, người bệnh có thể bùng phát sự lo lắng, sợ hãi trong một thời gian nhất định và dần thuyên giảm khiến cho nhiều bệnh nhân khó nhận biết được sự bất thường.

Tuy không biểu hiện quá mạnh mẽ nhưng sự âm thầm của các triệu chứng lo lắng cũng gây nên nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Họ sẽ liên tục cảm thấy bất an, mệt mỏi, không còn năng lượng và hứng thú để hoàn thành bất kỳ công việc nào, thậm chí còn có xu hướng nghi ngờ bản thân.

Mặc dù không gây ra các ảnh hưởng quá nặng nề và rõ ràng nhưng nếu tình trạng bệnh cứ liên tục kéo dài sẽ khiến cho bệnh nhân dần hình thành các suy nghĩ tiêu cực, mất tập trung, suy giảm khả năng học tập, làm việc và khiến cho chất lượng đời sống bị suy giảm. Ngoài ra, sự căng thẳng, lo lắng quá mức cũng có thể khiến họ khó đối mặt và xử lý tốt với các vấn đề khó khăn xoay quanh cuộc sống, gây nên nhiều cản trở đối với sinh hoạt hàng ngày.

Bệnh nhân cũng khó có thể kiểm soát cảm xúc của chính mình, dễ trở nên cáu gắt, kích động nên có thể gây ra những mâu thuẫn không đáng có trong các mối quan hệ. Người bệnh thường không muốn giao tiếp và có xu hướng tránh né việc tham gia các hoạt động xã hội nên dễ trở nên cô lập, tách biệt với thế giới bên ngoài, lâu dần hình thành thêm các cảm xúc tiêu cực hoặc gia tăng khả năng bị trầm cảm.

Vì thế, rối loạn lo âu không biệt định cần được hỗ trợ phát hiện và can thiệp sớm trong giai đoạn đầu để gia tăng hiệu quả điều trị. Khi nghi ngờ bản thân mắc bệnh hoặc nhận thấy các biểu hiện lo lắng bất thường kéo dài thì bạn cần chủ động hơn trong việc tìm đến các cơ sở chuyên khoa uy tín để được thăm khám và hỗ trợ kịp thời.

Chẩn đoán rối loạn lo âu không biệt định

Như đã chia sẻ, các biểu hiện của rối loạn lo âu không biệt định thường rất khó nhận biết và gây ra nhiều khó khăn trong việc chẩn đoán, xác định tình trạng bệnh. Tuy nhiên, thông qua các biện pháp thăm khám loại trừ, các bác sĩ chuyên khoa vẫn có thể xác định rõ về tình trạng bệnh và tiến hành điều trị để giúp bệnh nhân mau chóng khắc phục các triệu chứng ảnh hưởng, phục hồi sức khỏe và cân bằng lại cuộc sống.

Thông thường, nếu nghi ngờ một người đang mắc phải chứng rối loạn lo âu không biệt định thì các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám tổng quát và tìm hiểu, khai thác về tiền sử bệnh lý của họ cùng gia đình. Bên cạnh đó, để có thể loại trừ tốt các nguyên nhân gây bệnh khác, tránh nhầm lẫn với những bệnh lý có liên quan thì bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh tiến hành một số xét nghiệm cần thiết.

Tuy nhiên, việc xét nghiệm chỉ mang tính chất giúp loại trừ các yếu tố gây bệnh khác bởi hiện nay vẫn chưa có bất kỳ xét nghiệm nào được nghiên cứu và chứng minh về hiệu quả tối ưu trong việc chẩn đoán chứng rối loạn lo âu không biệt định. Sau khi tiến hành thăm khám và xét nghiệm cụ thể, nếu nhận thấy không có bất kỳ nguyên nhân thực thể nào tác động đến thì người bệnh sẽ được tư vấn và chuyển đến gặp các bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý.

Lúc này, các bác sĩ chuyên khoa cũng sẽ tiếp tục hỏi để tìm hiểu về các triệu chứng đặc trưng mà bạn đang gặp phải. Họ cũng có thể thực hiện một vài cuộc xét nghiệm để đưa ra được kết quả chính xác, cụ thể nhất.

Để có thể nhận biết một người có đang mắc phải chứng rối loạn lo âu không biệt định hay không, bác sĩ thường sẽ dựa vào các triệu chứng đặc trưng, thời gian kéo dài và mức độ nghiêm trọng của nó. Sau khi có được chẩn đoán cụ thể về bệnh, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành tư vấn và cân nhắc kỹ lưỡng trong việc lựa chọn biện pháp can thiệp để giúp bệnh nhân mau chóng phục hồi tình trạng sức khỏe tâm lý, loại bỏ tốt sự lo lắng quá mức và cân bằng lại đời sống sinh hoạt bình thường.

Cách điều trị rối loạn lo âu không biệt định hiệu quả

Cũng tương tự như các chứng rối loạn lo âu thông thường, rối loạn lo âu không biệt định cũng sẽ được ưu tiên điều trị hiệu quả bằng 2 phương pháp sử dụng thuốc và trị liệu tâm lý. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của mỗi tình trạng khác nhau mà bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc sử dụng độc lập hoặc kết hợp cả 2 biện pháp can thiệp với nhau.

Để kết quả điều trị đạt được hiệu quả cao, người bệnh cần có sự kiên trì và nhẫn nại, phối hợp và tuân thủ đúng theo các yêu cầu của bác sĩ để giúp cho bệnh tình mau chóng được phục hồi và loại bỏ tốt hoàn toàn. Cụ thể các phương pháp thường được khuyến khích áp dụng cho người bệnh rối loạn lo âu không biệt định như:

1. Trị liệu tâm lý

Trong những năm trở lại đây, trị liệu tâm lý chính là phương pháp thường xuyên được hỗ trợ chính trong việc cải thiện sức khỏe cho những trường hợp mắc phải bệnh rối loạn tâm thần hoặc các vấn đề sức khỏe tâm lý đời sống, trong đó có chứng rối loạn lo âu không biệt định. Phương pháp này thường được đánh giá cao và ưu tiên sử dụng bởi nó có tính an toàn tuyệt đối, hoàn toàn không sử dụng đến thuốc điều trị hoặc các biện pháp can thiệp đến cơ thể.

Theo đó, trị liệu tâm lý áp dụng ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp và tương tác chính với người bệnh. Nhờ vào quá trình trò chuyện, trao đổi trực tiếp mà chuyên gia có thể khai thác và hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, biết rõ về những cảm xúc, suy nghĩ, hành vi tiêu cực của họ.

Cũng chính nhờ thế mà chuyên gia tâm lý sẽ dần kiểm soát và giúp bệnh nhân điều chỉnh tốt các triệu chứng bất thường, hỗ trợ để họ có thể hiểu rõ những nỗi lo lắng phi lý và thay đổi suy nghĩ theo chiều hướng tích cực hơn. Đồng thời, chuyên gia cũng sẽ hỗ trợ cho bệnh nhân trang bị thêm các kỹ năng sống cần thiết để giúp họ dễ dàng vượt qua những khó khăn, thử thách trong tương lai, nhờ đó có thể ngăn chặn tối đa tình trạng rối loạn lo âu tái phát.

Tùy vào tình trạng sức khỏe của mỗi người mà các chuyên gia tâm lý hay nhà trị liệu sẽ cân nhắc để áp dụng tốt các liệu pháp can thiệp phù hợp. Thông thường, đối với những trường hợp bị rối loạn lo âu không biệt định sẽ được ưu tiên trị liệu cá nhân, trị liệu nhóm, trị liệu gia đình, trị liệu hành vi và nhận thức,…để giúp người bệnh mau chóng loại bỏ các cảm xúc sai lệch, điều chỉnh cảm xúc và gia tăng sự kết nối với cộng đồng.

Thời gian hỗ trợ trị liệu có thể kéo dài khoảng vài tuần hoặc vài tháng tùy vào mức độ nghiêm trọng và sức đáp ứng của người bệnh. Bệnh nhân cần phải có sự kiên trì và tin tưởng nhất định vào chuyên gia tâm lý để có thể thoải mái chia sẻ, cởi mở trong việc tiếp nhận trị liệu, từ đó sẽ giúp phát huy tối đa hiệu quả của quá trình can thiệp.

2. Điều trị bằng thuốc

Mặc dù hiện nay vẫn chưa có bất kỳ loại thuốc nào được công nhận cụ thể về hiệu quả điều trị tận gốc cho chứng rối loạn lo âu không biệt định. Tuy nhiên, đối với các trường hợp nghiêm trọng, biểu hiện của bệnh gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực thì sẽ được chỉ định sử dụng thuốc để kiểm soát và điều chỉnh triệu chứng tốt hơn.

Những loại thuốc được hỗ trợ cho người bệnh rối loạn lo âu không biệt định sẽ được các bác sĩ tâm thần cân nhắc kê đơn với liều lượng thích hợp. Thuốc sẽ giúp bệnh nhân kiểm soát và làm thuyên giảm tốt các triệu chứng lo lắng, bất an, bồn chồn hoặc những biểu hiện nguy hiểm về thể chất.

Tuy nhiên, phần lớn các loại thuốc hỗ trợ điều trị rối loạn tâm thần đều có nguy cơ gây ra một số tác dụng phụ ngoài ý muốn nên cần được cẩn trọng trong quá trình sử dụng. Bệnh nhân phải tuân thủ đúng theo hướng dẫn dùng thuốc của bác sĩ chuyên khoa, không được tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng sử dụng đột ngột.

Một số loại thuốc thường được sử dụng cho các trường hợp rối loạn lo âu không biệt định như:

• Thuốc chống trầm cảm bao gồm các loại thuốc chống trầm cảm nhóm SSRI và SNRI như escitalopram (Lexapro), fluoxetine (Prozac), duloxetine (Cymbalta), venlafaxine (Effexor).
• Thuốc chẹn beta
• Thuốc chống co giật
• Thuốc chống loạn thần

3. Hỗ trợ can thiệp tại nhà

Ngoài việc áp dụng tốt các biện pháp trị liệu tâm lý và sử dụng thuốc điều trị thì người bệnh cũng cần chú trọng đến việc xây dựng, cải thiện chất lượng đời sống hàng ngày. Cần nhanh chóng loại bỏ các thói quen tiêu cực và áp dụng tốt các cách sinh hoạt lành mạnh sau đây:

• Tăng cường tập luyện thể dục thể thao, rèn luyện sức khỏe bằng cách vận động lành mạnh. Mỗi ngày chỉ cần dành ra khoảng 20 đến 30 phút đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe đạp, đánh cầu lông, yoga,…cũng giúp cho bạn có được một sức khỏe dẻo dai, một tinh thần sảng khoái. Theo chia sẻ của các chuyên gia thì việc tập luyện thể thao sẽ giúp cơ thể sản sinh ra hàm lượng hormone endorphin tạo sự hạnh phúc, giảm stress, lo lắng hiệu quả và an toàn.
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ, đảm bảo ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng đối với người trưởng thành. Những người bệnh rối loạn lo âu không biệt định thường bị rối loạn giấc ngủ, mất ngủ liên tục nên cần phải áp dụng tốt các biện pháp thư giãn để nâng cao chất lượng ngủ, giúp giấc ngủ được trọn vẹn hơn. Khi cơ thể được nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc sẽ giúp cho tinh thần trở nên tràn đầy năng lượng, giảm bớt sự lo lắng và những cảm xúc tiêu cực.
• Thiết lập chế độ ăn uống với đầy đủ chất dinh dưỡng, đảm bảo bổ sung nhiều rau xanh, các loại thịt cá, hải sản giàu dưỡng chất cần thiết cho cơ thể và não bộ. Đồng thời, cần hạn chế sử dụng các loại đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp, chế biến sẵn chứa nhiều chất bảo quản độc hại.
• Người bệnh rối loạn lo âu không biệt định tuyệt đối không được sử dụng rượu bia, thuốc lá hoặc các chất kích thích, chất gây nghiện.
• Tăng cường tham gia vào các hoạt động tập thể để tạo dựng thêm các mối quan hệ lành mạnh, tích cực.
• Cởi mở chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ của bản thân với bạn bè, người thân hoặc những người mà bạn cảm thấy tin tưởng. Khi nói ra được cảm xúc và sự lo lắng của chính mình sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu và thoải mái hơn rất nhiều.
• Học cách thư giãn theo sở thích và nhu cầu của bản thân. Hãy trang bị cho chính mình những liệu pháp thư giãn như thiền định, hít thở sâu, chăm sóc cây cảnh, chơi với thú cưng, tập yoga, nghe nhạc,…để dễ dàng kiểm soát cảm xúc mỗi khi căng thẳng, lo lắng quá mức.
• Học cách sắp xếp, lên kế hoạch học tập, làm việc rõ ràng, chi tiết để tránh việc bị áp lực quá mức về công việc hay các sinh hoạt đời sống hàng ngày. Hãy đặt ra các mục tiêu cần đạt được của bản thân trong tuần, trong tháng để bạn có thể cố gắng và phấn đấu tốt hơn.

Rối loạn lo âu không biệt định là một tình trạng bệnh lý hiếm gặp nhưng vẫn có khả năng khởi phát và gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe, cuộc sống của người bệnh. Mong rằng qua những thông tin chia sẻ của bài viết, bạn đọc sẽ hiểu thêm về tình trạng rối loạn lo âu này và dễ dàng có cách khắc phục, cải thiện hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm:

• Rối loạn lo âu lan tỏa (GAD): Triệu chứng, Chẩn đoán và Điều Trị
• Rối loạn lo âu bệnh tật: Dấu hiệu nhận biết và Phương pháp điều trị
• Rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi: Nguyên nhân, Dấu hiệu, Hướng điều trị
• Rối loạn lo âu chia ly ở trẻ là gì? Biểu hiện và khắc phục kịp thời