Trầm cảm sau khi phá thai: Nguyên nhân, Dấu hiệu, Cách phòng tránh

Phá thai, dù với bất cứ nguyên nhân nào, đều gây ảnh hưởng tâm lý trầm trọng đến thai phụ. Cảm giác tội lỗi, căng thẳng, và đau khổ kéo dài rất dễ gây trầm cảm sau khi phá thai. Nếu không được phát hiện sớm và hỗ trợ kịp thời, người bệnh có thể tự sát để kết thúc đau khổ.

Vấn nạn phá thai và trầm cảm sau khi phá thai

Ở Việt Nam, vấn nạn phá thai đang là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại. Dù với nguyên nhân nào, phá thai vẫn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần và thể chất của người phụ nữ.

Đây cũng là yếu tố dễ kích phát trầm cảm sau khi phá thai. Nhiều phụ nữ, đặc biệt là những người trẻ tuổi sẽ đối mặt với cảm giác tội lỗi, đau khổ và ám ảnh sau hành vi này.

Trong một xã hội nặng về giá trị truyền thống, việc phá thai còn chịu áp lực tâm lý và xã hội nặng nề. Việc phá thai vẫn được xem là hành động xấu xa, độc ác.

Người phụ nữ phải chịu nhiều kỳ thị từ xã hội, và thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè. Điều này càng làm tăng nguy cơ trầm cảm sau do người phụ nữ cảm thấy bị bỏ rơi.

Đáng chú ý, sự thiếu hụt trong giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản cũng là một phần của vấn đề. Phá thai trở nên phổ biến hơn do người trẻ thiếu kiến thức và biện pháp phòng tránh.

Các biểu hiện của trầm cảm sau khi phá thai

Trầm cảm sau khi phá thai khiến người bệnh buồn bã kéo dài, mất hứng thú hoặc niềm vui trong các hoạt động hàng ngày. Ngoài ra, họ còn có những biểu hiện như:

• Khẩu vị thay đổi
• Chán ăn hoặc ăn quá mức khiến cân nặng thay đổi đột ngột
• Rối loạn giấc ngủ gây khó ngủ, ngủ không sâu, hoặc ngủ quá nhiều
• Cảm giác mệt mỏi kéo dài, mặt mày thiếu sinh khí
• Đau khổ tự trách, cảm thấy bản thân không xứng đáng làm mẹ
• Đầu óc mơ màng, khó tập trung
• Ít nói, lầm lì, thiếu tương tác với mọi người
• Chỉ thích ở yên trong phòng, không quan tâm đến mọi người
• Cảm thấy bồn chồn, không yên, dễ mất kiểm soát cảm xúc
• Tâm trạng thay đổi đột ngột, bật khóc mà không rõ lý do
• Có suy nghĩ tiêu cực về bản thân và tương lai.
• Cảm thấy cô đơn, không có ai thấu hiểu bản thân
• Đau đầu, đau cơ, và các triệu chứng thể chất khác mà không rõ lý do
• Bỏ bê chăm sóc bản thân, không quan tâm đến vệ sinh cá nhân
• Có ý nghĩ về cái chết, có suy nghĩ hoặc hành vi tự tử, tự làm hại bản thân

Những biểu hiện này không nhất thiết phải xuất hiện ở tất cả mọi người. Mức độ nghiêm trọng cũng khác nhau tùy vào tình trạng của từng người bệnh.

Nguyên nhân gây trầm cảm sau khi phá thai

Trầm cảm sau khi phá thai ở phụ nữ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số lý do chính:

• Sự thay đổi hormone: Việc phá thai gây giảm nồng độ estrogen và progesterone. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và tạo điều kiện kích phát trầm cảm.
• Tác động tâm lý: Phá thai dù với bất cứ lý do nào đều gây tổn hại đến tâm lý và thân thể của người phụ nữ. Họ có thể cảm thấy tội lỗi, dằn vặt, hối hận, và có nhiều suy nghĩ tiêu cực. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng khi phải đối mặt với áp lực từ gia đình, bạn bè hoặc xã hội. Những cảm xúc này có thể dẫn đến trầm cảm.
• Có tiền sử trầm cảm: Những người có tiền sử trầm cảm hay rối loạn lo âu rất dễ mắc trầm cảm sau khi phá thai.
• Stress và áp lực xã hội: Các yếu tố như áp lực xã hội, kỳ thị, hoặc thiếu sự hỗ trợ từ bạn đời, gia đình và bạn bè có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm.
• Ảnh hưởng văn hóa: Trong một số văn hóa hoặc truyền thống tôn giáo, phá thai là một hành động sai trái. Người thực hiện có cảm giác tội lỗi và xấu hổ, từ đó dẫn đến trầm cảm.

Có thể thấy, nguyên nhân chủ yếu gây ra trầm cảm là do ảnh hưởng tâm lý sau khi phá thai. Người bệnh có thể chịu ảnh hưởng của một hay nhiều yếu tố khác nhau.

Nếu không được hỗ trợ kịp thời, trình trạng bệnh sẽ ngày càng nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến hành vi tự sát.

Xem thêm: Trầm cảm dẫn đến tự sát: Dấu hiệu nhận biết và can thiệp sớm

Tác hại của trầm cảm sau khi phá thai

Trầm cảm sau khi phá thai là một vấn đề tâm lý phức tạp và nghiêm trọng. Việc này ảnh hưởng đến cả sức khỏe tinh thần, sức khỏe thể chất, và các khía cạnh khác trong cuộc sống

Một trong những tác hại lớn nhất của trầm cảm sau khi phá thai là cảm giác tội lỗi và xấu hổ. Người phụ nữ thường bị dằn vặt trong suy nghĩ mình đã giết chết con. Họ tự trách móc bản thân và sinh ra nhiều cảm xúc tiêu cực.

Ngoài ra, trầm cảm có thể khiến người phụ nữ cảm thấy bị cô lập. Họ gặp khó khăn trong việc chia sẻ cảm xúc của mình với người khác. Họ sợ bị hiểu lầm, bị đánh giá, hoặc bị chỉ trích.

Suy nghĩ này khiến vấn đề trầm cảm ngày càng nghiêm trọng. Khi người phụ nữ không thể chia sẻ mà chọn cách thu mình lại gặm nhắm nỗi đau, họ sẽ không thể được hỗ trợ tâm lý kịp thời.

Trầm cảm cũng ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất. Các triệu chứng như mất ngủ, thay đổi cân nặng, mệt mỏi, và đau nhức cơ thể có thể xuất hiện. Tình trạng kéo dài có thể gây ra vấn đề sức khỏe mãn tính.

Tác động tới sự nghiệp và công việc cũng là một hệ quả của trầm cảm. Người bệnh khó tập trung, hoặc không thể duy trì sự năng động trong công việc. Hiệu suất làm việc từ đó giảm sút và ảnh hưởng đến công việc.

Trầm cảm sau khi phá thai còn thôi thúc tự làm hại bản thân và tự tử. Đây là một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất người bệnh phải đối mặt.

Cách cải thiện trầm cảm sau khi phá thai

Trầm cảm sau khi phá thai nếu được phát hiện sớm có thể giúp người phụ nữ cải thiện tình trạng. Thông thường, việc tư vấn tâm lý, sử dụng thuốc, và các biện pháp cải thiện tại nhà là những liệu pháp chính.

1. Hóa dược trị liệu

Việc điều trị bằng thuốc chống trầm cảm cần được sự chỉ định từ bác sĩ. Thuốc được dùng để cải thiện những triệu chứng trầm cảm nghiêm trọng. Thuốc có thể giúp người bệnh cải thiện tâm trạng, nâng cao tinh thần.

Những loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm: Tùy vào tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ có thể kê thuốc chống trầm cảm SSRIs, SNRIs, thuốc chống trầm cảm 3 vòng,… Trong đó, SSRIs và SNRIs là thuốc chống trầm cảm thế hệ mới. Thuốc an toàn hơn, hiệu quả hơn, và ít tác dụng phụ hơn.
• Thuốc điều chỉnh tâm trạng: Thuốc này giúp ổn định tâm trạng, và thường được sử dụng trong điều trị rối loạn lưỡng cực. Tuy nhiên, thuốc cũng có thể hữu ích trong một số trường hợp trầm cảm.
• Thuốc chống lo âu: Trong trường hợp trầm cảm đi kèm với lo âu, các thuốc chống lo âu như benzodiazepines có thể được sử dụng tạm thời.
• Thuốc khác: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc khác nhằm điều chỉnh cân bằng hóa chất trong não và giảm triệu chứng trầm cảm.

Cần lưu ý rằng việc sử dụng thuốc cần tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ. Người bệnh không được tự ý dùng thuốc để tránh những tác động tiêu cực đến sức khỏe.

Các loại thuốc chống trầm cảm có thể mất vài tuần để phát huy tác dụng. Ngoài ra, thuốc cũng có thể gây ra tác dụng phụ. Vì vậy, việc theo dõi và điều chỉnh liều lượng cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.

2. Tâm lý trị liệu

Việc dùng thuốc thường được chỉ định trong điều trị trầm cảm nặng. Liệu pháp tâm lý mới là liệu pháp điều trị chính và có hiệu quả cao trong việc điều trị trầm cảm.

Đây là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự kiên nhẫn từ đôi bên. Gia đình nên tìm kiếm những trung tâm tư vấn tâm lý uy tín, hoặc chuyên gia nhiều kinh nghiệm để người bệnh được hỗ trợ tốt nhất.

Những liệu pháp tâm lý trị liệu dưới đây có thể giúp người bệnh vượt qua ám ảnh tâm lý, cải thiện suy nghĩ. Ngoài ra, gia đình và những người xung quanh cũng được hướng dẫn cách giúp đỡ bệnh nhân phù hợp.

• Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Chuyên gia tâm lý sẽ thông qua những cuộc trò chuyện để xác định các suy nghĩ tiêu cực liên quan đến việc phá thai. Sau đó, người bệnh học cách thay thế chúng bằng suy nghĩ tích cực hơn.
• Liệu pháp nhóm: Người bệnh được tham gia nhóm với những người có trải nghiệm tương tự. Liệu pháp nhóm cung cấp một môi trường an toàn, nơi mà người bệnh có thể chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ người khác.
• Thiền và hít thở: Thiền và hít thở giúp giảm căng thẳng, tăng cường sự chú ý và nhận thức về hiện tại. Người bệnh học cách quan sát suy nghĩ và cảm xúc của mình mà không phán xét, từ đó giảm bớt tác động tiêu cực của chúng.

3. Các biện pháp hỗ trợ tại nhà

Ngoài hai biện pháp kể trên, người bệnh cũng nên thực hiện một số hoạt động tại nhà để đẩy nhanh quá trình hồi phục. Gia đình cũng cần giúp đỡ người bệnh nhiều hơn. Quan trọng là tạo cho họ không gian sống thoải mái, an toàn.

Người bị trầm cảm sau phá thai nên:

• Thay đổi thói quen sống khoa học hơn
• Bổ sung chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể
• Ăn ngủ đúng giờ, không bỏ bữa
• Nghỉ ngơi nhiều hơn, ngủ đủ 8 tiếng một ngày
• Không gian sống nên sáng sủa, sạch sẽ
• Người bệnh nên đi ra ngoài nhiều hơn để hít thở không khí
• Tăng cường tập luyện thể dục thể thao
• Học cách suy nghĩ tích cực, hướng đến tương lai.

Quá trình cải thiện trầm cảm sau khi phá thai không phải là chuyện một sớm một chiều. Bệnh nhân và gia đình cần dành nhiều thời gian và công sức để cải thiện qua từng ngày.

Có lẽ bạn quan tâm:

• Người trầm cảm có tự khỏi được không? [Chuyên gia giải đáp]
• Hội Chứng Baby Blues: Dấu hiệu nhận biết và phương pháp điều trị
• Khủng hoảng tâm lý khi mang thai: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị
• Rối loạn lo âu khi mang thai: Dấu hiệu và Phương pháp xử lý