Thuốc chống trầm cảm Venlafaxine: Chỉ định và liều dùng

Thuốc chống trầm cảm Venlafaxine thuộc nhóm ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs). Hiện nay, loại thuốc này được sử dụng phổ biến trong điều trị trầm cảm và các loại rối loạn lo âu. Bên cạnh hiệu quả mang loại, thuốc cũng gây ra không ít tác dụng phụ nên cần phải trang bị kiến thức trước khi sử dụng.

Venlafaxine là thuốc gì?

Venlafaxine là một trong những loại thuốc chống trầm cảm được sử dụng phổ biến hiện nay. Dựa vào cơ chế, loại thuốc này được xếp vào nhóm SNRIs (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine).

Tương tự như SSRIs (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc), SNRIs là nhóm thuốc chống trầm cảm mới được sử dụng từ những năm 1990. So với SSRIs, kinh nghiệm dùng SNRIs trên lâm sàng hạn chế hơn và trong đó Venlafaxine là loại SNRIs thông dụng nhất.

Thông tin cần nắm về thuốc Venlafaxine:

• Tên thuốc: Venlafaxine hoặc Venlafaxin
• Nhóm thuốc: Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs)
• Dạng bào chế: Viên nén, viên nén phóng thích kéo dài, viên nang và viên nang giải phóng kéo dài
• Hàm lượng thường dùng: 25mg, 37.5mg, 50mg, 75mg, 100mg, 150mg, 225mg, 300mg

Cơ chế và công dụng của thuốc chống trầm cảm Venlafaxine

Venlafaxine là một dẫn xuất của phenylethylamine. Tương tự như các SNRIs khác, cơ chế của thuốc là ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine nhằm mục đích tăng nồng độ các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ. Với cơ chế này, Venlafaxine có tác dụng chống trầm cảm không thua kém thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc hay thuốc chống trầm cảm 3 vòng.

Các công dụng chính của thuốc chống trầm cảm Venlafaxine:

• Cải thiện tâm trạng, giảm khí sắc u sầu, buồn bã đau khổ
• Giảm mức độ lo âu, căng thẳng, hoảng loạn
• Cải thiện triệu chứng thể chất liên quan đến trầm cảm, lo âu…

Trong đó, công dụng chính của thuốc là chống trầm cảm và được sử dụng phổ biến trong điều trị các rối loạn trầm cảm. Tuy nhiên, SNRIs nói chung và Venlafaxine nói riêng ít khi là lựa chọn ưu tiên mà thường là lựa chọn thay thế khi các loại thuốc ban đầu không mang lại hiệu quả.

Chỉ định – Chống chỉ định

Thuốc Venlafaxine được chỉ định trong những trường hợp sau:

• Trầm cảm
• Rối loạn lo âu lan tỏa
• Rối loạn lo âu xã hội
• Rối loạn stress sau sang chấn
• Rối loạn hoảng sợ
• Phòng ngừa tái phát trầm cảm

Thực tế, Venlafaxine là một trong số ít thuốc chống trầm cảm có tác dụng giảm lo âu và hiệu quả trong điều trị với các loại rối loạn lo âu. So với những nhóm thuốc chống trầm cảm khác, Venlafaxine có phạm vi chỉ định rộng hơn và được sử dụng phổ biến nhờ độ an toàn cao, ít tác dụng phụ.

Chống chỉ định thuốc chống trầm cảm Venlafaxine:

• Dị ứng, quá mẫn với bất cứ thành phần nào trong thuốc
• Đang điều trị bằng các loại thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs)
• Người dưới 18 tuổi
• Phụ nữ đang mang thai
• Những đối tượng có nguy cơ tăng huyết áp và nhịp tim không kiểm soát được

Cách dùng, liều lượng của thuốc Venlafaxine

Venlafaxine thường được bào chế ở dạng viên nén hoặc viên nang, hiếm khi được dùng ở dạng tiêm bắp hay tiêm tĩnh mạch. Thuốc được dùng ở dạng uống theo liều lượng được bác sĩ chỉ định.

Liều dùng của Venlafaxine phụ thuộc vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe của từng trường hợp. Ngoài ra, liều lượng còn có thể được hiệu chỉnh dựa vào chức năng của gan và thận.

Phạm vi bài viết chỉ đề cập đến liều lượng chung của thuốc Venlafaxine:

Người lớn:

Liều dùng trong điều trị bệnh trầm cảm:

• Liều khởi đầu 25mg/ lần, dùng 3 lần/ ngày và nên sử dụng trong bữa ăn.
• Sau đó tăng liều dần dần và có thể tăng liều 150mg/ ngày sau vài tuần. Liều dùng tối đa không quá 225mg/ ngày.

Liều dùng trong điều trị trầm cảm nặng và những trường hợp trầm cảm đang điều trị nội trú:

• Liều khởi đầu  50mg/ lần, dùng 3 lần/ ngày
• Cứ 2 – 3 ngày tăng thêm 75mg/ ngày cho đến khi đạt liều tối đa 375mg/ ngày
• Khi bệnh nhân ổn định, bác sĩ sẽ chỉ định giảm liều từ từ cho đến khi về liều bình thường

Liều dùng trong điều trị trạng thái lo âu:

• Liều khởi đầu 25mg/ lần, dùng 3 lần/ ngày
• Sau khoảng 4 ngày, tăng dần liều cho đến đạt liều tối đa 225mg/ ngày
• Nếu có đáp ứng tốt, ngừng thuốc sau 8 tuần điều trị

Liều dùng trong điều trị trạng thái hoảng sợ:

• Liều khởi đầu 37.5mg/ lần/ ngày
• Sau 7 ngày, tăng lên 75mg/ lần/ ngày
• Tiếp tục tăng liều sau 7 ngày cho đến khi đạt liều tối đa 225mg/ ngày

Đối tượng khác

Venlafaxine không được khuyến khích dùng cho người dưới 18 tuổi do tiềm ẩn nhiều rủi ro và nguy cơ. Các đối tượng đặc biệt như suy thận, suy gan sẽ được hiệu chỉnh liều để giảm tác dụng phụ.

• Suy gan nhẹ đến trung bình: Giảm liều 50% và dùng 1 lần/ ngày
• Suy thận nhẹ đến trung bình: Giảm liều 50% và chỉ nên dùng 1 lần/ ngày
• Thuốc Venlafaxine không được dùng cho những bệnh nhân suy gan và suy thận nặng.

Tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm Venlafaxine

Các loại thuốc chống trầm cảm nói chung và Venlafaxine nói riêng đều ảnh hưởng đến nồng độ chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ. Thông qua cơ chế ức chế serotonin và norepinephrine, loại thuốc này có tác dụng điều chỉnh tâm trạng, cải thiện tình trạng u uất, đau khổ, buồn bã và trạng thái lo âu, hoảng loạn.

Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích mang lại, thuốc chống trầm cảm Venlafaxine có thể gây ra một số tác dụng phụ trong quá trình sử dụng. Nguy cơ gặp phải phản ứng bất lợi gia tăng khi dùng liều lượng cao và có các bệnh lý nội khoa đi kèm.

Các tác dụng phụ thường gặp:

• Buồn ngủ hoặc mất ngủ, ác mộng
• Nhức đầu, chóng mặt
• Lo âu, căng thẳng
• Suy nhược
• Kích động
• Tăng huyết áp, nhịp tim nhanh, giãn mạch
• Hoang mang, run rẩy
• Buồn nôn, nôn mửa
• Khô miệng
• Đau bụng
• Táo bón hoặc tiêu chảy
• Chán ăn, ăn không tiêu
• Rối loạn chức năng tình dục (giảm cảm giác cực khoái, xuất tinh sớm, rối loạn cương dương)
• Tăng cân, tăng cholesterol trong máu
• Tăng tiết mồ hôi, tiểu nhiều
• Phát ban, ngứa
• Đau khớp, đau cơ

Tác dụng phụ ít gặp:

• Mất điều phối
• Hạ huyết áp thế đứng
• Loạn nhịp tim, tim đập nhanh
• Trường hợp nặng có thể ngất xỉu
• Rối loạn ngoại tháp, rối loạn vận ngôn
• Hưng cảm nhẹ và đôi khi kèm theo ảo giác
• Xuất huyết tiêu hóa
• Các phản ứng dị ứng, quá mẫn trên da như phù mạch, hội chứng Stevens – Johnson

Các tác dụng phụ hiếm gặp:

• Giảm bạch cầu trung tính, giảm bạch cầu hạt
• Thiếu máu bất sản
• Giảm toàn thể huyết cầu
• Viêm tụy
• Gia tăng ý nghĩ tự sát

Hầu hết những trường hợp dùng Venlafaxine đều sẽ gặp phải tác dụng phụ nhưng chủ yếu là các biểu hiện nhẹ, không nghiêm trọng. Trước khi dùng thuốc, bác sĩ sẽ tư vấn về các tác dụng ngoại ý thường gặp để bệnh nhân có sự chuẩn bị và tránh tâm lý quá lúng túng, sợ hãi khi gặp phải.

Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường, mức độ nghiêm trọng, nên thông báo ngay với bác sĩ để được tư vấn cách xử trí. Trường hợp gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng cần được cấp cứu, giảm liều và thay đổi loại thuốc khi cần thiết.

Tương tác thuốc

Nồng độ của Venlafaxine có thể bị thay đổi khi dùng kết hợp với các loại thuốc, thực phẩm chức năng và viên uống khác. Khi sử dụng thuốc chống trầm cảm nói chung và Venlafaxine nói riêng cần phải lưu ý về tương tác thuốc.

Venlafaxine đã được chứng minh có thể tương tác với các loại thuốc sau:

• Thuốc ức chế CYP3A4: Dùng kết hợp sẽ làm nồng độ của Venlafaxine vì vậy cần tránh sử dụng đồng thời. Nếu bắt buộc phải dùng kết hợp, phải điều chỉnh liều lượng của một hoặc hai nhóm thuốc.
• Lithi: Sử dụng Venlafaxine với Lithi có thể gây ra hội chứng serotonin.
• Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs): Không khuyến cáo dùng Venlafaxine với MAOIs do tương tác nghiêm trọng. Tương tác giữa hai nhóm thuốc này sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ như tăng thân nhiệt, hoa mắt, đỏ bừng, buồn nôn, nôn, đổ mồ hôi, thậm chí là động kinh…
• Các loại thuốc kích thích thần kinh khác: Cần hạn chế dùng Venlafaxine với các loại thuốc kích thích thần kinh khác để tránh tương tác thuốc.
• Thuốc chống đông máu: Venlafaxine có thể làm tăng tác động chống đông máu của warfarin nếu sử dụng đồng thời.
• Thuốc chống sốt rét: Trên lâm sàng, Venlafaxine không được khuyến cáo dùng với các loại thuốc chống sốt rét.
• Thuốc Entacapone: Không khuyến cáo dùng đồng thời với Venlafaxine vì nguy cơ tương tác thuốc và làm phát sinh nhiều tác dụng ngoại ý.
• Các loại thuốc ức chế tái hấp thu serotonin: Dùng kết hợp Venlafaxine với các loại thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có thể gây ra hội chứng serotonin. Hội chứng này sẽ kéo dài trong vài giờ đến vài ngày với các triệu chứng điển hình là lú lẫn, hưng cảm nhẹ, sốt, tiêu chảy và vã mồ hôi.
• Cimetidine: Có thể dùng đồng thời với thuốc chống trầm cảm Venlafaxine nhưng cần chú ý các triệu chứng lâm sàng, đặc biệt là ở những đối tượng đặc biệt như tiền sử tăng huyết áp, suy gan, người cao tuổi…

Tương tác thuốc ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả cũng như gia tăng nguy cơ phát sinh tác dụng phụ. Vì lý do này, bệnh nhân không nên tự ý dùng thuốc, TPCN và viên uống trong thời gian điều trị bằng Venlafaxine. Nếu cần phải dùng các loại thuốc khác, nên thông báo với bác sĩ về việc đang sử dụng Venlafaxine để phòng ngừa tương tác.

Nhận biết và xử trí quá liều

Hiện nay, Venlafaxine và các loại thuốc ức chế tái hấp thu serotonin & epinephrine (SNRIs) được sử dụng phổ biến do ít gây độc lên cơ tim, nguy cơ tử vong thấp ngay cả khi dùng quá liều. Tuy nhiên, quá liều Venlafaxine có thể xảy ra do tương tác thuốc hoặc uống rượu trong thời gian điều trị.

Quá liều thuốc chống trầm cảm Venlafaxine sẽ gây ra một số triệu chứng sau:

• Ngủ gà, ngủ lịm
• Hôn mê
• Loạn nhịp tim
• Thay đổi điện tâm đồ
• Giãn đồng tử
• Nôn mửa
• Co giật
• Chóng mặt, hạ huyết áp
• Trường hợp dùng liều quá cao có thể gây hoại tử gan và tử vong.

Ngay khi nhận thấy các biểu hiện bất thường hoặc phát hiện vô tình uống thuốc với liều cao hơn chỉ định, cần đến bệnh viện để được hỗ trợ kịp thời. Nếu phát hiện sớm, bệnh nhân sẽ được rửa dạ dày và dùng than hoạt để giảm mức độ hấp thu.

Vì chưa có thuốc giải độc đặc hiệu nên các trường hợp đều sẽ được hỗ trợ hô hấp và điều trị triệu chứng. Các phương pháp như thẩm phân hay sử dụng thuốc lợi tiểu đều không mang lại hiệu quả.

Một số lưu ý khi dùng thuốc chống trầm cảm Venlafaxine

Để hạn chế phản ứng bất lợi khi dùng thuốc Venlafaxine, cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Thuốc chống trầm cảm Venlafaxine không được sử dụng cho người dưới 18 tuổi, phụ nữ mang thai, bệnh nhân suy gan và suy thận nặng.
• Thận trọng khi dùng thuốc cho những trường hợp mới bị nhồi máu cơ tim hoặc có các vấn đề tim mạch nghiêm trọng khó kiểm soát.
• Người bị tăng áp lực nội nhãn, glaucoma góc đóng, tiền sử động kinh, rối loạn xuất huyết và đang ở trạng thái hưng cảm nên thông báo với bác sĩ tình trạng sức khỏe. Bởi dùng Venlafaxine cho những đối tượng sẽ gây ra không ít phản ứng bất lợi.
• Thuốc Venlafaxine có thể gây ra các hội chứng dị ứng da nghiêm trọng. Khi nhận thấy da bị phát ban, ngứa và đau, cần đến bệnh viện trong thời gian sớm nhất để được hỗ trợ kịp thời.
• Trong thời gian đầu sử dụng, Venlafaxine có thể gia tăng ý nghĩ và thúc đẩy hành vi tự sát. Vì vậy, cần giám sát bệnh nhân trong thời gian này để tránh những tình huống đáng tiếc.
• Tương tự như các loại thuốc chống trầm cảm khác, ngưng Venlafaxine đột ngột có thể gây ra hội chứng cai và nhiều phản ứng bất lợi khác. Để hạn chế tác dụng ngoại ý, người bệnh nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ và tuyệt đối không tự ý giảm liều hay ngừng thuốc khi nhận thấy triệu chứng thuyên giảm.
• Trước khi dừng điều trị bằng Venlafaxine, cần giảm liều từ từ trong ít nhất 1 – 2 tuần.
• Thuốc Venlafaxine có thể gây buồn ngủ và giảm khả năng tập trung. Trong thời gian điều trị, bệnh nhân được khuyến cáo không nên lái xe, vận hành máy móc và làm việc trên cao để tránh những tình huống nguy hiểm.
• Dùng Venlafaxine trong thời gian mang thai có thể gây sảy thai và thuốc cũng đã được chứng minh bài tiết qua sữa mẹ. Vì vậy, loại thuốc này không được dùng cho phụ nữ mang thai và cho con bú.
• Thuốc Venlafaxine có thể được dùng trong điều trị tấn công và điều trị củng cố. Vì vậy, những trường hợp dùng thuốc lâu dài cần kiểm tra nồng độ cholesterol thường xuyên.
• Phải ngưng Venlafaxine trong ít nhất 7 ngày trước khi điều trị bằng thuốc ức chế monoamin oxidase (MAOIs) và phải ngừng MAOIs ít nhất 14 ngày trước khi sử dụng Venlafaxine.

Thuốc Venlafaxine giá bao nhiêu?

Trên thị trường, Venlafaxine chủ yếu được dùng ở dạng viên nén bao phim với hàm lượng 75mg. Theo khảo sát, mỗi viên nén sẽ có giá 9.000 Đ. Venlafaxine là thuốc kê toa nên cần phải có toa thuốc của bác sĩ.

Thuốc chống trầm cảm Venlafaxine được sử dụng phổ biến trong điều trị trầm cảm và các dạng rối loạn lo âu. Với hiệu quả cải thiện tâm trạng, giảm lo âu và hoảng loạn, loại thuốc này giúp ích rất nhiều trong việc cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Trang bị kiến thức sẽ giúp bệnh nhân sử dụng đúng cách, phát hiện sớm tác dụng phụ và tương tác thuốc.

Có thể bạn quan tâm:

• Thuốc chống loạn thần Olanzapine: Công dụng & Lưu ý khi dùng
• Bị trầm cảm có phải uống thuốc suốt đời không? Giải đáp từ bác sĩ
• Những hội chứng khi ngưng thuốc chống trầm cảm cần chú ý
• Thuốc trầm cảm amitriptyline: Cách dùng và những lưu ý